Duży katechizm westmisterski

Duży katechizm. Tłumaczenie: Filip Sylwestrowicz. [w:] Westminsterskie wyznanie wiary oraz Mały i Duży katechizm Wydawnictwo MW. Kraków 2023. Podstawa przekładu: John R. Bower (red.), The Larger Catechism: A Critical Text and Introduction, Grand Rapids 2010.

1. Co jest najważniejszym i najwyższym celem człowieka?

Najważniejszym i najwyższym celem człowieka jest uwielbienie Boga1 i radowanie się nim w pełni na wieki2.

2. Skąd wiadomo, że istnieje Bóg?

Samo światło natury w człowieku oraz dzieła Boże jasno oznajmiają, iż istnieje Bóg3. Jednak tylko jego Słowo oraz Duch w wystarczający i skuteczny sposób objawiają go ludziom dla ich zbawienia4.

3. Co jest Słowem Bożym?

Słowem Bożym są Pisma Święte Starego i Nowego Testamentu5. One są jedyną regułą wiary i posłuszeństwa6.

4. Skąd wiadomo, że Pisma Święte są Słowem Bożym?

Pisma pokazują, iż są Słowem Bożym poprzez swoje dostojeństwo7 i czystość8; poprzez zgodność wszystkich ich części9 oraz wspólny cel całości, którym jest oddanie wszelkiej chwały Bogu10; a także poprzez swoje światło oraz moc przekonywania i nawracania grzeszników oraz pocieszania i budowania wierzących ku zbawieniu11. Jednak jedynie Duch Boży świadczący przez Pisma oraz wraz z nimi w sercu człowieka jest je w stanie w pełni przekonać, że są one prawdziwie Słowem Bożym12.

5. Czego przede wszystkim uczą Pisma?

Pisma uczą przede wszystkim tego, w co człowiek powinien wierzyć odnośnie do Boga oraz jaką powinność Bóg nakłada na człowieka13.

6. Co Pisma objawiają o Bogu?

Pisma objawiają, kim jest Bóg14, osoby Bóstwa15, Boże zrządzenia16 oraz ich wykonanie17.

7. Kim jest Bóg?

Bóg jest duchem18, który sam z siebie jest nieskończony w swoim bycie19, chwale20, błogosławioności21 i doskonałości22; całkowicie samowystarczalnym23, wiecznym24, niezmiennym25, niepojętym26, wszechobecnym27, wszechmocnym28, wszechwiedzącym29, najmądrzejszym30, najświętszym31, najsprawiedliwszym32, najbardziej miłosiernym i łaskawym, cierpliwym oraz bogatym w dobroć i prawdę33.

8. Czy jest więcej niż jeden Bóg?

Istnieje tylko jeden żywy i prawdziwy Bóg34.

9. Ile jest osób Boskich?

Są trzy osoby Boskie — Ojciec, Syn i Duch Święty. Te trzy osoby są jednym, prawdziwym i wiecznym Bogiem, są tej samej istoty, równe w mocy i chwale; jednak można je rozróżnić dzięki ich osobowym właściwościom35.

10. Jakie są osobowe właściwości trzech osób Boskich?

Jest właściwe Ojcu, że rodzi Syna36, Synowi, iż jest zrodzony z Ojca37, a Duchowi Świętemu, iż od wieczności pochodzi od Ojca i Syna38.

11. Skąd wiadomo, że Syn i Duch Święty są Bogiem równym Ojcu?

Pismo objawia, że Syn i Duch Święty są Bogiem równym Ojcu, przypisując im takie imiona39, atrybuty40, dzieła41 oraz cześć, które właściwe są wyłącznie Bogu42.

12. Czym są Boże zrządzenia?

Boże zrządzenia to mądre, wolne i święte zamysły jego woli43, w których — od wieczności — ustanowił uprzednio dla swojej chwały i w niezmienny sposób wszystko, co wydarza się w czasie44, zwłaszcza rzeczy dotyczące aniołów i ludzi.

13. Co w szczególności Bóg zrządził odnośnie do aniołów i ludzi?

Bóg za pomocą odwiecznego i niezmiennego zrządzenia, kierując się czystą miłością i na chwałę swojej wspaniałej łaski, która miała się objawić we właściwym czasie, wyznaczył niektórych aniołów do chwały45; a także w Chrystusie wybrał część ludzi do życia wiecznego oraz środki do osiągnięcia tego celu46. Ponadto według swojej suwerennej mocy i niezbadanego zamysłu swojej woli (w którym okazuje oraz wycofuje swoją przychylność zgodnie ze swoim upodobaniem) pominął i przeznaczył resztę na gniew i pohańbienie, aby byli nimi obciążeni z powodu swych grzechów, dla uwielbienia chwały swojej sprawiedliwości47.

14. Jak Bóg wykonuje swoje zrządzenia?

Bóg wykonuje swoje zrządzenia w dziełach stworzenia i opatrzności, zgodnie ze swoją nieomylną przedwiedzą oraz dobrowolnym i niezmiennym zamysłem swojej woli48.

15. Czym jest dzieło stworzenia?

Dziełem stworzenia jest to, że Bóg na początku słowem swojej mocy uczynił z niczego świat oraz wszystkie rzeczy na nim, a zrobił to dla siebie samego, w ciągu sześciu dni i wszystko uczynił bardzo dobrym49.

16. Jak Bóg stworzył aniołów?

Bóg stworzył wszystkich aniołów50 jako duchy51, nieśmiertelne52, święte53, wyróżniające się nadzwyczajną wiedzą54, potężne w mocy55, aby wykonywały jego przykazania i chwaliły jego imię56. Stworzył je jednak jako podlegające zmianom57.

17. Jak Bóg stworzył człowieka?

Po tym, jak Bóg uczynił wszystkie inne stworzenia, stworzył człowieka jako mężczyznę i kobietę58. Ukształtował ciało mężczyzny z prochu ziemi59, a kobiety z żebra mężczyzny60, obdarzył ich żywymi, rozumnymi i nieśmiertelnymi duszami61. Uczynił ich na swój obraz62 w wiedzy63, sprawiedliwości i świętości64. Sprawił, że mieli prawo Boże wypisane w swoich sercach65 i zdolność do jego wypełniania66 oraz władzę nad stworzeniami67. Byli oni jednak zdolni do upadku68.

18. Czym są dzieła opatrzności Bożej?

Dziełami opatrzności Bożej jest jego najświętsze69, najmądrzejsze70 i najpotężniejsze zachowywanie jego stworzeń71 oraz zarządzanie nimi72; a także kierowanie ich i wszystkich ich czynów73 ku swojej chwale74.

19. Czym jest Boża opatrzność w stosunku do aniołów?

Bóg w swojej opatrzności pozwolił niektórym aniołom z własnej woli i nieodwracalnie upaść w grzech oraz potępienie75, ograniczając oraz kierując to wydarzenie i wszelkie ich grzechy, tak by służyły jego chwale76. Resztę aniołów utwierdził w świętości i szczęściu77, angażując ich wszystkich78 zgodnie ze swoim upodobaniem w sprawowanie jego władzy, miłosierdzia i sprawiedliwości79.

20. Czym była opatrzność Boża względem człowieka w stanie, w jakim został stworzony?

Opatrznością Bożą względem człowieka w stanie, w jakim został stworzony, było: umieszczenie go w raju, aby go doglądał, udzielenie przyzwolenia, żeby spożywał owoce ziemi80, poddanie stworzeń pod jego panowanie81 oraz ustanowienie małżeństwa jako pomocy dla niego82; obdarzenie człowieka społecznością z Bogiem83, ustanowienie szabatu84; wejście z człowiekiem w przymierze życia, którego warunkiem było osobiste, doskonałe i nieustanne posłuszeństwo85, a którego rękojmią było drzewo życia86, i wreszcie zakazanie człowiekowi spożywania z drzewa poznania dobra i zła pod groźbą śmierci87.

21. Czy ludzie pozostali w stanie, w którym Bóg ich pierwotnie stworzył?

Nasi pierwsi rodzice, zdani na wolność swojej woli, z powodu pokuszenia Szatana przekroczyli Boże przykazanie, spożywając zakazany owoc. W ten sposób odpadli ze stanu niewinności, w którym zostali stworzeni88.

22. Czy cała ludzkość upadła w pierwszym występku?

Ponieważ przymierze zostało ustanowione z Adamem jako przedstawicielem — nie tylko dla niego, ale też dla jego potomstwa — cała ludzkość pochodząca od niego w wyniku zwyczajnego poczęcia89 zgrzeszyła w nim i upadła wraz z nim w pierwszym występku90.

23. Jaki stan sprowadził na ludzkość upadek?

Upadek sprowadził na ludzkość stan grzechu i niedoli91.

24. Czym jest grzech?

Grzechem jest wszelkie niepodporządkowanie się lub przestąpienie Bożego prawa danego rozumnym stworzeniom jako reguła postępowania92.

25. Co składa się na grzeszność stanu, w którym znalazł się człowiek po upadku?

Na grzeszność stanu, w którym znalazł się człowiek po upadku, składają się: wina za pierwszy grzech Adama93, brak sprawiedliwości, w której człowiek został stworzony, zepsucie jego natury, wskutek którego utracił on całkowicie skłonność i zdolność do wszelkiego duchowego dobra i stał się mu przeciwny oraz w sposób całkowity i nieustanny skłonny do wszelkiego zła94. Stan ten powszechnie nazywa się grzechem pierworodnym, z którego biorą się wszystkie aktualne występki95.

26. W jaki sposób grzech pierworodny jest przekazywany przez pierwszych rodziców ich potomkom?

Grzech pierworodny jest przekazywany przez pierwszych rodziców ich potomkom za pośrednictwem naturalnego poczęcia, tak że wszyscy, którzy w ten sposób wywodzą się od nich, są poczęci i narodzeni w grzechu96.

27. Jaką niedolę sprowadził na ludzkość upadek?

Upadek sprowadził na ludzkość utratę społeczności z Bogiem97, jego niezadowolenie oraz przekleństwo. W ten sposób jesteśmy z natury dziećmi gniewu98, niewolnikami Szatana99, którzy sprawiedliwie podlegają karom w tym świecie oraz w przyszłym100.

28. Jakie są kary za grzech na tym świecie?

Kary za grzech na tym świecie mogą być wewnętrzne, takie jak: zaślepienie umysłu101, wypaczony rozum102, silne zwiedzenie103, zatwardziałość serca104, zgroza sumienia105 i podłe uczucia106; a także zewnętrzne, jak: przekleństwo Boże ciążące na stworzeniu z naszego powodu107 oraz wszystkie niedole, które dotykają naszych ciał, imion, majątków, związków i zajęć108, a wraz z tymi rzeczami także sama śmierć109.

29. Jakie są kary za grzech w przyszłym świecie?

Karami za grzech w przyszłym świecie są wieczne oddzielenie od przyjaznej obecności Boga oraz najcięższe męki duszy i ciała, które będą przeżywane na zawsze i bez ustanku w ogniu piekielnym110.

30. Czy Bóg zostawia całą ludzkość, aby przepadła w stanie grzechu i niedoli?

Bóg nie zostawia wszystkich ludzi, aby przepadli w stanie grzechu i niedoli111, w który popadli poprzez złamanie pierwszego przymierza, powszechnie nazywanego przymierzem uczynków112. Jedynie ze względu na swoją miłość i miłosierdzie ratuje swoich wybranych z tego stanu i doprowadza ich do stanu zbawienia poprzez drugie przymierze, które jest powszechnie nazywane przymierzem łaski113.

31. Z kim zostało zawarte przymierze łaski?

Przymierze łaski zostało zawarte z Chrystusem jako drugim Adamem, a w nim ze wszystkimi wybranymi jako jego potomstwem114.

32. W jaki sposób przejawia się łaska Boża w drugim przymierzu?

Łaska Boża w drugim przymierzu przejawia się w tym, że Bóg dobrowolnie zapewnia i daje grzesznikom Pośrednika115, oraz poprzez niego życie i zbawienie116. A także — wymagając wiary jako warunku, żeby mieć w nim udział117 — obiecuje i daje wszystkim swoim wybranym swojego Ducha Świętego118, aby wzbudzał w nich wiarę119 wraz ze wszystkimi innymi zbawiennymi łaskami120 oraz żeby uzdalniał ich do wszelkiego świętego posłuszeństwa121, które jest dowodem prawdziwości ich wiary122 i wdzięczności Bogu123 oraz drogą, którą wyznaczył dla nich ku zbawieniu124.

33. Czy przymierze łaski zawsze było sprawowane w taki sam sposób?

Przymierze łaski nie zawsze było sprawowane w taki sam sposób, ale sposoby jego sprawowania pod Starym Testamentem różniły się od tych, które mają miejsce pod Nowym Testamentem125.

34. Jak było sprawowane przymierze łaski pod Starym Testamentem?

Przymierze łaski było sprawowane pod Starym Testamentem poprzez obietnice126, proroctwa127, ofiary128, obrzezanie129, paschę130 oraz inne typy i ustanowienia, które wskazywały na Chrystusa, mającego przyjść w przyszłości, i były w tamtym czasie wystarczające, żeby budować wybranych w wierze w obiecanego Mesjasza131, przez którego mieli pełne odpuszczenie grzechów i wieczne zbawienie132.

35. Jak jest sprawowane przymierze łaski pod Nowym Testamentem?

Pod Nowym Testamentem, kiedy Chrystus — istota przymierza — został objawiony, to samo przymierze łaski było i jest wciąż sprawowane w głoszeniu Słowa133 oraz sprawowaniu sakramentów chrztu134 i Wieczerzy Pańskiej135, w których łaska i zbawienie są przedstawione z większą pełnością, jawnością i skutecznością oraz wszystkim narodom136.

36. Kto jest Pośrednikiem przymierza łaski?

Jedynym Pośrednikiem przymierza łaski jest Pan Jezus Chrystus137, który — będąc odwiecznym Synem Bożym, współistotnym i równym Ojcu138 — w pełni czasu stał się człowiekiem139 i tak był, jak i pozostaje Bogiem i człowiekiem, w dwóch całkowicie odrębnych naturach oraz w jednej osobie, na zawsze140.

37. W jaki sposób Chrystus, będąc Synem Bożym, stał się człowiekiem?

Chrystus Syn Boży stał się człowiekiem poprzez to, że przyjął prawdziwe ciało i duszę rozumną141, został poczęty z mocy Ducha Świętego w łonie Marii Dziewicy, z jej istoty i z niej zrodzony142, jednak bez grzechu143.

38. Dlaczego było konieczne, żeby Pośrednik był Bogiem?

Było konieczne, żeby Pośrednik był Bogiem: aby dzięki temu mógł podtrzymać i zachować ludzką naturę od zatonięcia wskutek nieskończonego gniewu Bożego oraz mocy śmierci144; aby nadać wartość i skuteczność jego cierpieniom, posłuszeństwu i wstawiennictwu145; aby zaspokoić Bożą sprawiedliwość146, pozyskać jego łaskę147, wykupić konkretnych ludzi148, dać im jego Ducha149, przezwyciężyć wszystkich ich wrogów150 i doprowadzić ich do wiecznego zbawienia151.

39. Dlaczego było konieczne, żeby Pośrednik był człowiekiem?

Było konieczne, żeby Pośrednik był człowiekiem: aby mógł podnieść naszą naturę152, być posłusznym prawu153, cierpieć i wstawiać się za nami w naszej naturze154, współczuć nam w naszych słabościach155; a także abyśmy mogli dostąpić usynowienia156 i mieć pociechę oraz przystęp ze śmiałością do tronu łaski157.

40. Dlaczego było konieczne, żeby Pośrednik był Bogiem i człowiekiem w jednej osobie?

Było konieczne, żeby Pośrednik, który miał pojednać Boga z człowiekiem, był sam zarówno Bogiem, jak i człowiekiem, i to w jednej osobie, żeby właściwe dzieła każdej z natur mogły być przyjęte przez Boga dla nas158 i abyśmy my mogli na nich polegać, jako na dziełach całej osoby159.

41. Dlaczego nasz Pośrednik został nazwany Jezusem?

Nasz Pośrednik został nazwany Jezusem, ponieważ zbawia swój lud od jego grzechów160.

42. Dlaczego nasz Pośrednik został nazwany Chrystusem?

Nasz Pośrednik został nazwany Chrystusem, ponieważ został namaszczony Duchem Świętym ponad miarę161 i tak oddzielony oraz w pełni wyposażony we wszelką władzę i zdolność162 do pełnienia urzędów Proroka163, Kapłana164 i Króla swojego Kościoła165, zarówno w stanie uniżenia, jak i wywyższenia.

43. W jaki sposób Chrystus pełni urząd Proroka?

Chrystus pełni urząd Proroka poprzez objawianie Kościołowi166 we wszystkich wiekach przez swojego Ducha i Słowo167, na różne sposoby168, całej woli Bożej169 co do wszystkich rzeczy dotyczących jego zbudowania i zbawienia170.

44. Jak Chrystus pełni urząd Kapłana?

Chrystus pełni urząd Kapłana poprzez jednorazowe ofiarowanie siebie samego jako ofiarę bez skazy Bogu171, aby być przebłaganiem za grzechy swojego ludu172; oraz poprzez ciągłe wstawiennictwo za nimi173.

45. W jaki sposób Chrystus pełni urząd Króla?

Chrystus pełni urząd Króla poprzez: powoływanie ze świata ludu dla siebie174, dawanie mu urzędników kościelnych175, praw176 i dyscypliny, poprzez które widzialnie nim rządzi177; udzielanie zbawiennej łaski swoim wybranym178, wynagradzanie ich posłuszeństwa179, karcenie ich za ich grzechy180, zachowywanie i wspieranie ich pośród pokus i cierpień181, powstrzymywanie i przezwyciężanie wszystkich ich wrogów182 oraz pełne mocy kierowanie wszystkich rzeczy dla swojej chwały183 i dla ich dobra184; a także w dokonywaniu pomsty na reszcie ludzi, którzy nie znają Boga i nie są posłuszni Ewangelii185.

46. Czym był stan uniżenia Chrystusa?

Stanem uniżenia Chrystusa było ukorzenie się, w którym wyrzekł się dla nas swojej chwały i przyjął postać sługi w swoim poczęciu, narodzinach, życiu, śmierci oraz po swojej śmierci aż do swojego zmartwychwstania186.

47. W jaki sposób Chrystus uniżył się w swoim poczęciu i narodzinach?

Chrystus uniżył się w swoim poczęciu i narodzinach poprzez to, że chociaż od wieczności jest Synem Bożym na łonie Ojca, upodobało mu się w pełni czasu zostać synem człowieka, zrodzonym z kobiety niskiego stanu oraz urodzić się z niej pośród wielu okoliczności wskazujących na nadzwyczajne poniżenie187.

48. W jaki sposób Chrystus uniżył się w swoim życiu?

Chrystus uniżył się w swoim życiu, poddając się prawu188, które doskonale wypełnił189, a także stawiając czoła zniewagom świata190, pokusom Szatana191 oraz słabościom swojego ciała, zarówno tym wspólnym ludzkiej naturze, jak i tym szczególnie towarzyszącym jego ukorzeniu192.

49. W jaki sposób Chrystus uniżył się w swojej śmierci?

Chrystus uniżył się w swojej śmierci poprzez to, że zostawszy zdradzonym przez Judasza193, porzuconym przez uczniów194, wyszydzonym i odrzuconym przez świat195, skazanym przez Piłata, umęczonym przez swoich prześladowców196; a także zmierzywszy się z grozą ś mierci i siłami ciemności, czując i niosąc ciężar Bożego gniewu197, złożył swoje życie jako ofiarę za grzech198, znosząc bolesną, haniebną i przeklętą śmierć na krzyżu199.

50. Na czym polegało uniżenie Chrystusa po jego śmierci?

Uniżenie Chrystusa po jego śmierci polegało na tym, że został pogrzebany200 i pozostał martwy oraz w mocy śmierci aż do trzeciego dnia201; co zostało gdzie indziej wyrażone słowami „zstąpił do piekieł”.

51. Czym był stan wywyższenia Chrystusa?

Stan wywyższenia Chrystusa obejmuje jego zmartwychwstanie202, wniebowstąpienie203, zasiadanie po prawicy Ojca204 oraz jego powtórne przyjście, aby sądzić świat205.

52. W jaki sposób Chrystus został wywyższony w swoim zmartwychwstaniu?

Chrystus został wywyższony w swoim zmartwychwstaniu poprzez to, że nie ujrzawszy skażenia śmierci — gdyż niemożliwe było, aby ona panowała nad nim206 — i mając to samo ciało, w którym cierpiał, wraz z jego istotnymi własnościami207 — oprócz śmiertelności i innych powszechnych słabości należących do tego życia — naprawdę zjednoczone ze swoją duszą208, powstał z martwych trzeciego dnia swoją własną mocą209. W ten sposób ogłosił, że jest Synem Bożym210, zaspokoił Bożą sprawiedliwość211, pokonał śmierć oraz tego, który miał jej moc212, a także to, że jest Panem żywych i umarłych213. Wszystko to uczynił jako przedstawiciel214 i głowa swojego Kościoła215, dla jego usprawiedliwienia216, ożywienia w łasce217, wsparcia przeciwko wrogom218 oraz aby zapewnić go o jego powstaniu z martwych w dniu ostatecznym219.

53. W jaki sposób Chrystus został wywyższony w swoim wniebowstąpieniu?

Chrystus został wywyższony w swoim wniebowstąpieniu przez to, że po swoim zmartwychwstaniu często ukazywał się apostołom i rozmawiał z nimi. Mówił im o rzeczach dotyczących królestwa Bożego220 i dał im posłannictwo, żeby głosili Ewangelię wszystkim narodom221; a czterdzieści dni po swoim zmartwychwstaniu w naszej naturze, jako nasza głowa222, triumfując nad wrogami223, widzialnie wzniósł się do najwyższego nieba, aby tam przyjąć dary dla ludzi224, wznieść nasze myśli ku górze225 i przygotować tam dla nas miejsce226, gdzie jest on sam i gdzie pozostanie aż do swojego powtórnego przyjścia na koniec świata227.

54. W jaki sposób Chrystus został wywyższony w zasiadaniu po prawicy Boga?

Chrystus został wywyższony w zasiadaniu po prawicy Boga przez to, że jako Bóg-człowiek w najwyższym stopniu znajduje przychylność u Boga Ojca228, wraz z pełnią radości229, chwały230 i władzy nad wszystkimi rzeczami na niebie i ziemi231, a także przez to, że gromadzi i broni swój Kościół oraz podporządkowuje sobie jego wrogów, wyposaża swoich pastorów oraz lud darami i łaskami232 oraz wstawia się za nimi233.

55. W jaki sposób Chrystus pełni wstawiennictwo?

Chrystus pełni wstawiennictwo poprzez to, że w naszej naturze nieustannie wstawia się przed Ojcem w niebie234, na podstawie zasługi swojego posłuszeństwa oraz ofiarę złożonej na ziemi235, i obwieszcza swoją wolę, żeby jego zasługa była przypisana wszystkim wierzącym236, a także poprzez to, iż odpowiada na wszystkie zarzuty stawiane przeciwko nim237 i pozyskuje dla nich spokój sumienia i — pomimo codziennych upadków238 — przystęp ze śmiałością do tronu łaski239 oraz przyjęcie ich240 oraz ich służby241.

56. W jaki sposób Chrystus będzie wywyższony w swoim powtórnym przyjściu, aby sądzić świat?

Chrystus będzie wywyższony w swoim powtórnym przyjściu, aby sądzić świat przez to, że on, który był niesprawiedliwie osądzony i skazany przez nikczemnych ludzi242, przyjdzie powtórnie w dniu ostatecznym z wielką mocą243 i objawiając w pełni chwałę swoją i swojego Ojca, wraz ze swoimi świętymi aniołami244, z okrzykiem, na głos archanioła i trąby Bożej245, żeby sądzić świat w sprawiedliwości246.

57. Jakie dobrodziejstwa Chrystus pozyskał, pełniąc rolę Pośrednika?

Chrystus pozyskał jako Pośrednik odkupienie247 wraz ze wszystkimi innymi dobrodziejstwami przymierza łaski248.

58. W jaki sposób zostajemy uczestnikami dobrodziejstw, które pozyskał Chrystus?

Stajemy się uczestnikami dobrodziejstw, które pozyskał Chrystus, kiedy zostają one zastosowane wobec nas249. Jest to w szczególności dzieło Boga Ducha Świętego250.

59. Kto uczestniczy w odkupieniu przez Chrystusa?

Odkupienie jest w sposób pewny zastosowane wobec tych wszystkich i skutecznie przekazane tym wszystkim, dla których Chrystus je nabył251 oraz którzy we właściwym czasie zostają uzdolnieni przez Ducha Świętego do uwierzenia w Chrystusa zgodnie z Ewangelią252.

60. Czy ci, którzy nigdy nie usłyszeli Ewangelii i z tego względu nie znają Jezusa Chrystusa ani w niego nie wierzą, mogą zostać zbawieni poprzez życie w zgodzie ze światłem natury?

Ci, którzy nigdy nie usłyszeli Ewangelii253, nie znają Jezusa Chrystusa254 i nie wierzą w niego, nie mogą zostać zbawieni255, choćby byli najbardziej pilni w kształtowaniu swojego życia według światła natury256 lub przepisów religii, którą wyznają257. Nie ma też w nikim innym zbawienia, ale tylko w Chrystusie258, który jest zbawicielem wyłącznie dla swojego ciała — Kościoła259.

61. Czy wszyscy, którzy słuchają Ewangelii i są w Kościele, zostają zbawieni?

Nie wszyscy, którzy słuchają Ewangelii i są w Kościele widzialnym, zostają zbawieni, ale tylko ci, którzy są prawdziwymi członkami Kościoła niewidzialnego260.

62. Czym jest Kościół widzialny?

Kościół widzialny jest społecznością złożoną z tych, którzy we wszystkich wiekach i w każdym miejscu na świecie wyznają prawdziwą religię261, oraz z ich dzieci262.

63. Jakie są szczególne przywileje Kościoła widzialnego?

Kościół widzialny ma przywilej, że znajduje się pod szczególną Bożą troską i zarządzaniem263, że jest strzeżony i zachowywany przez wszystkie wieki, pomimo sprzeciwu wszelkich wrogów264, i że ma udział w obcowaniu świętych, zwyczajnych środkach zbawienia265 i ofiarowaniu łaski Chrystusa wszystkim swoim członkom poprzez służbę Ewangelii, która poświadcza, że ktokolwiek w niego wierzy, będzie zbawiony266, i nikt, kto do niego przyjdzie, nie będzie odrzucony267.

64. Czym jest Kościół niewidzialny?

Kościół niewidzialny jest pełną liczbą wybranych, którzy byli, są i będą zgromadzeni w jedno pod Chrystusem jako głową268.

65. Jakie szczególne dobrodziejstwa są udziałem członków Kościoła niewidzialnego przez Chrystusa?

Członkowie Kościoła niewidzialnego mają przez Chrystusa udział w unii i społeczności z nim w łasce i chwale269.

66. Czym jest unia, którą wybrani mają z Chrystusem?

Unia, którą wybrani mają z Chrystusem, jest dziełem łaski Bożej270, poprzez którą są duchowo i mistycznie, ale realnie i nierozerwalnie połączeni z Chrystusem jako ich głową i mężem271; co ma miejsce za sprawą ich skutecznego powołania272.

67. Czym jest skuteczne powołanie?

Skuteczne powołanie jest dziełem Bożej wszechmocnej potęgi i łaski273, w którym Bóg, kierując się swoją wolną i szczególną miłością do wybranych oraz nie będąc do tego skłonionym niczym w nich samych274, w wyznaczonym czasie zaprasza i przyciąga wybranych do Jezusa Chrystusa poprzez swoje Słowo i Ducha275, oświeca ich umysły ku zbawieniu276 oraz odnawia i przemożnie determinuje ich wolę277, tak że — chociaż sami w sobie są martwi w grzechu — w ten sposób stają się chętni oraz zdolni, by w sposób wolny odpowiedzieć na jego powołanie oraz przyjąć i uchwycić się jego łaski, która jest w ten sposób oferowana i przekazywana278.

68. Czy tylko wybrani są skutecznie powołani?

Wszyscy wybrani i tylko oni są skutecznie powołani279. Chociaż inni mogą być, i często są, zewnętrznie powołani przez służbę Słowa280 oraz doświadczają niektórych powszechnych działań Ducha281; ludzie ci z powodu swoich rozmyślnych zaniedbań oraz pogardy dla ofiarowanej im łaski są pozostawieni w swojej niewierze i nigdy prawdziwie nie przychodzą do Chrystusa282.

69. Na czym polega społeczność w łasce, którą członkowie Kościoła niewidzialnego mają z Chrystusem?

Społeczność w łasce, którą członkowie Kościoła niewidzialnego mają z Chrystusem, polega na ich uczestnictwie w mocy jego pośrednictwa w ich usprawiedliwieniu283, usynowieniu284, uświęceniu i wszystkim innym, co w życiu doczesnym objawia ich unię z nim285.

70. Czym jest usprawiedliwienie?

Usprawiedliwienie jest aktem dobrowolnej łaski Boga dla grzeszników286, w którym odpuszcza wszystkie ich grzechy oraz przyjmuje i poczytuje ich za sprawiedliwych w swoich oczach287. Czyni tak nie z powodu czegokolwiek dokonanego w nich lub przez nich288, ale tylko ze względu na doskonałe posłuszeństwo i pełne zadośćuczynienie dokonane przez Chrystusa, przypisane im przez Boga289 i przyjęte wyłącznie przez wiarę290.

71. W jakim sensie usprawiedliwienie jest aktem dobrowolnej Bożej łaski?

Chociaż Chrystus przez swoje posłuszeństwo i śmierć dokonał właściwego, rzeczywistego i pełnego zadośćuczynienia Bożej sprawiedliwości w imieniu tych, którzy są usprawiedliwieni291; to jednak ich usprawiedliwienie jest dla nich aktem dobrowolnej łaski292 w tym sensie, że Bóg przyjmuje zadośćuczynienie — którego mógłby się domagać od nich — od poręczyciela, i sam zapewnia tego poręczyciela, swojego jedynego Syna293, przypisując im jego sprawiedliwość294 i nie wymagając od nich nic, aby byli usprawiedliwieni, poza jedynie wiarą295, która też jest jego darem296.

72. Czym jest usprawiedliwiająca wiara?

Usprawiedliwiająca wiara jest zbawienną łaską297, która jest wzbudzana w sercu grzesznika przez Ducha298 i Słowo Boże299 w taki sposób, że zostaje on przekonany o swoim grzechu i niedoli oraz o tym, że on sam i inne stworzenia są niezdolni uratować go z jego stanu zatracenia300. Grzesznik nie tylko uznaje obietnicę Ewangelii za prawdziwą301, ale — zgodnie z tym, co jest w niej przedstawione — przyjmuje- Chrystusa i polega na nim oraz jego sprawiedliwości w celu przebaczenia grzechów302 i w celu uznania go za sprawiedliwego w oczach Bożych ku zbawieniu303.

73. W jaki sposób wiara usprawiedliwia grzesznika w oczach Bożych?

Wiara nie usprawiedliwia grzesznika w oczach Bożych z powodu innych łask, które zawsze jej towarzyszą, lub dobrych uczynków, które są jej owocami304, ani też sama łaska wiary lub jakiś czyn z niej wynikający nie jest przypisany mu ku usprawiedliwieniu305. Ale wiara jest tylko instrumentem, poprzez który grzesznik przyjmuje i stosuje do siebie Chrystusa oraz jego sprawiedliwość306.

74. Czym jest usynowienie?

Usynowienie jest aktem dobrowolnej łaski Bożej307, w jego jedynym Synu Jezusie Chrystusie308 i dla niego, w którym też wszyscy usprawiedliwieni zostają zaliczeni do grona Bożych dzieci309, zostaje im nadane jego imię310, jest im dany Duch jego Syna311 oraz pod jego ojcowską opieką i rozporządzeniami312 zostają im udzielone wszystkie wolności i przywileje synów Bożych, stają się dziedzicami wszystkich obietnic i współdziedzicami Chrystusa w chwale313.

75. Czym jest uświęcenie?

Uświęcenie jest dziełem łaski Bożej, w którym ci, których Bóg wybrał przed założeniem świata, aby byli święci, w czasie, dzięki potężnemu działaniu jego Ducha314, stają się uczestnikami śmierci i zmartwychwstania Chrystusa315 i cała ich osoba zostaje odnowiona na obraz Boży316. Nasienie nawrócenia ku życiu i wszystkie inne zbawienne łaski zostają włożone w ich serca317, a łaski te są tak poruszane, zwiększane i wzmacniane318, że ludzie ci coraz bardziej umierają dla grzechu i zmartwychwstają do nowego życia319.

76. Czym jest nawrócenie ku życiu?

Nawrócenie ku życiu jest zbawienną łaską320, która dokonuje się w sercu grzesznika przez Ducha321 i Słowo Boże322 w ten sposób, że poruszony nie tylko widokiem i poczuciem zagrożenia323, ale też plugastwa i ohydy swoich grzechów324 oraz zrozumieniem miłosierdzia Bożego w Chrystusie dla pokutujących325, tak żałuje on za swoje grzechy326 i nienawidzi ich327, że odwraca się od nich wszystkich do Boga328, zamierzając i usiłując wciąż chodzić z nim na wszystkich drogach nowego posłuszeństwa329.

77. Czym różni się usprawiedliwienie od uświęcenia?

Chociaż uświęcenie jest nierozerwalnie związane z usprawiedliwieniem330, to jednak różnią się one tym, że w usprawiedliwieniu Bóg przypisuje sprawiedliwość Chrystusa331, a w uświęceniu jego Duch wlewa łaskę i uzdalnia do jej używania332. W pierwszym grzech jest przebaczony333, w drugim pokonany334. Pierwsze w równym stopniu uwalnia wszystkich wierzących od wywierającego pomstę gniewu Bożego i ma to miejsce w pełni w życiu doczesnym, tak że wierzący nigdy nie zostaną potępieni335, drugie nie jest w równy sposób obecne we wszystkich336 ani nie jest w nikim doskonałe w życiu doczesnym337, ale wzrasta ku doskonałości338.

78. Skąd bierze się niedoskonałość uświęcenia wierzących?

Niedoskonałość uświęcenia wierzących bierze się z pozostałości grzechu, które są obecne we wszystkich ich częściach, oraz nieustannego pożądania ciała przeciw duchowi. W ten sposób wierzący często ulegają pokusom i popadają w liczne grzechy339, wszystkie ich duchowe posługi doznają przeszkód340, a ich najlepsze uczynki są niedoskonałe i skalane w oczach Boga341.

79. Czy prawdziwie wierzący z powodu swojej niedoskonałości oraz licznych pokus i grzechów, które ich ogarniają, mogą odpaść ze stanu łaski?

Prawdziwie wierzący ze względu na niezmienną miłość Bożą342 oraz jego zrządzenie i przymierze, aby dać im wy- trwanie343, a także ze względu na ich nierozłączną unię z Chrystusem344, jego ciągłe wstawiennictwo za nimi345 oraz Ducha i nasienie Boże, które przebywają w nich346, nie mogą całkowicie ani ostatecznie odpaść ze stanu łaski347, ale są zachowani mocą Bożą przez wiarę ku zbawieniu348.

80. Czy prawdziwie wierzący mogą mieć niezawodną pewność, że są w stanie łaski i że wytrwają w nim aż do zbawienia?

Ludzie, którzy prawdziwie wierzą w Chrystusa i starają się chodzić przed nim z czystym sumieniem349, mogą mieć niezawodną pewność, że są w stanie łaski i wytrwają w nim aż do zbawienia350 bez szczególnego objawienia, poprzez wiarę opartą na prawdziwości Bożych obietnic oraz dzięki Duchowi uzdalniającemu ich do rozpoznania w sobie tych łask, których dotyczą obietnice życia351, a także składającemu świadectwo z ich duchami, że są dziećmi Bożymi352.

81. Czy wszyscy prawdziwie wierzący mają zawsze pewność, że są w stanie łaski i będą zbawieni?

Pewność łaski oraz zbawienia nie należy do istoty wiary353. Prawdziwie wierzący mogą więc długo czekać, zanim ją osiągną354, a po jej pozyskaniu może ona zostać osłabiona i przerwana przez rozmaite zachwiania, grzechy, pokusy oraz porzucenia355. Jednak nigdy nie zostaną pozostawieni bez obecności oraz wsparcia Ducha Bożego, które zachowuje ich od popadnięcia w całkowitą rozpacz356.

82. Czym jest społeczność w chwale, którą członkowie Kościoła niewidzialnego mają z Chrystusem?

Społeczność w chwale, którą członkowie Kościoła niewidzialnego mają z Chrystusem, jest społecznością w życiu doczesnym357, po śmierci358 oraz udoskonaloną społecznością w dniu zmartwychwstania i sądu359.

83. Na czym polega społeczność z Chrystusem w chwale, którą członkowie Kościoła niewidzialnego cieszą się w życiu doczesnym?

Członkom Kościoła niewidzialnego w życiu doczesnym udzielane są pierwociny chwały z Chrystusem, ponieważ są członkami jego jako głowy i w nim mają udział w chwale, którą on posiada w pełni360. Jako rękojmię tego otrzymują świadomość Bożej miłości361, pokój sumienia, radość w Duchu Świętym i nadzieję chwały362. W przeciwieństwie do nich nieprawi znajdują w świadomości Bożego gniewu i odpłaty, udręce sumienia oraz pełnym strachu oczekiwaniu początek mąk, które będą znosić po śmierci363.

84. Czy wszyscy ludzie muszą umrzeć?

Ponieważ śmierć została ustanowiona zapłatą za grzech364, wszystkim ludziom pisane jest raz umrzeć365, gdyż wszyscy zgrzeszyli366.

85. Skoro śmierć jest zapłatą za grzech, czemu sprawiedliwi nie są od niej wyzwoleni, skoro ich grzechy są przebaczone w Chrystusie?

Sprawiedliwi będą wyzwoleni od śmierci w dniu ostatecznym, a nawet kiedy umierają, są wyzwoleni od żądła oraz przekleństwa śmierci367. W ten sposób, chociaż umierają, to wynika to z Bożej miłości368 i ma na celu wyzwolenie ich zupełnie od grzechu i niedoli369 oraz uzdolnienie do dalszej społeczności z Chrystusem w chwale, do której wtedy przechodzą370.

86. Na czym polega społeczność z Chrystusem w chwale, którą członkowie Kościoła niewidzialnego cieszą się zaraz po śmierci?

Społeczność z Chrystusem w chwale, którą członkowie Kościoła niewidzialnego cieszą się zaraz po śmierci, polega na tym, że ich dusze zostają uczynione doskonałymi w świętości371 oraz zostają przyjęte do najwyższych niebios372, gdzie oglądają oblicze Boga w świetle i chwale373. Czekają tam na pełne odkupienie ich ciał374, które nawet w śmierci pozostają zjednoczone z Chrystusem375 i spoczywają w grobach niczym w łóżkach376, aż w dniu ostatecznym zostaną powtórnie połączone ze swoimi duszami377. Tymczasem dusze nieprawych zostają w chwili ich śmierci wtrącone do piekła, gdzie pozostają w męce i całkowitej ciemności, a ich ciała są trzymane w grobach niczym w ich więzieniach aż do zmartwychwstania i sądu w wielkim dniu378.

87. W co powinniśmy wierzyć odnośnie do zmartwychwstania?

Powinniśmy wierzyć, że w dniu ostatecznym nastąpi powszechne zmartwychwstanie umarłych, zarówno sprawiedliwych, jak i niesprawiedliwych379. Wtedy wszyscy, którzy będą żywi, zostaną w jednej chwili przemienieni, natomiast te same ciała zmarłych, które zostały złożone w grobach, zostaną z powrotem zjednoczone z ich duszami na zawsze i wzbudzone mocą Chrystusa380. Ciała sprawiedliwych dzięki Duchowi Chrystusa oraz jego zmartwychwstaniu jako ich głowy będą wzbudzone w mocy, duchowej nieskazitelności i upodobnią się do jego uwielbionego ciała381. Ciała nieprawych zostaną wzbudzone w niesławie przez niego jako sędziego, który doznał od nich zniewagi382.

88. Co nastąpi zaraz po zmartwychwstaniu?

Zaraz po zmartwychwstaniu nastąpi powszechny i ostateczny sąd nad aniołami i ludźmi383. Stanie się to w dniu i godzinie, których nie zna żaden człowiek, aby wszyscy byli czujni i modlili się oraz zawsze byli gotowi na przyjście Pana384.

89. Co stanie się z niesprawiedliwymi w dniu sądu?

W dniu sądu niesprawiedliwi zostaną ustawieni po lewicy Chrystusa385 oraz w oparciu o jasne dowody oraz pełnego przekonania ich własnych sumień386 usłyszą straszny, ale sprawiedliwy wyrok przeciwko sobie387. Po tym zostaną odrzuceni od Bożej łaskawej obecności oraz chwalebnej społeczności z Chrystusem, jego świętymi i wszystkimi jego świętymi aniołami oraz wtrąceni do piekła, gdzie będą na zawsze karani niewypowiedzianymi mękami na ciele i duszy razem z diabłem i jego aniołami388.

90. Co stanie się ze sprawiedliwymi w dniu sądu?

W dniu sądu sprawiedliwi zostaną porwani na obłoki do Chrystusa389, postawieni po jego prawicy oraz publicznie uniewinnieni i uznani390, a następnie dołączą do niego podczas sądu nad potępionymi aniołami i ludźmi391 oraz będą przyjęci do nieba392, gdzie zostaną w pełni i na zawsze wyzwoleni od wszelkiego grzechu i niedoli393. Będą też napełnieni niewysłowionymi uciechami394, doskonale uświęceni i uczynieni szczęśliwymi na ciele i duszy, będą przebywali w społeczności niezliczonych świętych i świętych aniołów395, ale w szczególności będą bezpośrednio oglądać i cieszyć się obecnością Boga Ojca, naszego Pana Jezusa Chrystusa i Ducha Świętego przez całą wieczność396. Na tym polega doskonała i pełna społeczność, którą członkowie Kościoła niewidzialnego będą się cieszyć z Chrystusem w chwale w dniu zmartwychwstania i sądu. QPAQPrawo Boże i Dziesięć przykazań Rozważywszy, czego Pisma przede wszystkim nauczają nas, abyśmy w to wierzyli odnośnie do Boga, wypada nam następnie rozważyć, jaką powinność nakładają na człowieka.QPAQ

91. Jaka jest powinność, którą Bóg nałożył na człowieka?

Powinnością, którą Bóg nałożył na człowieka, jest posłuszeństwo jego objawionej woli397.

92. Co Bóg na początku objawił człowiekowi jako regułę posłuszeństwa?

Oprócz szczególnego przykazania, żeby nie jeść owocu drzewa poznania dobra i zła, regułą posłuszeństwa objawioną w stanie niewinności Adamowi, a w nim całej ludzkości, było prawo moralne398.

93. Czym jest prawo moralne?

Prawo moralne jest obwieszczeniem ludzkości woli Bożej, która kieruje i zobowiązuje każdego do osobistego, doskonałego i nieustannego podporządkowania się i bycia posłusznym temu prawu, w obrębie i usposobieniu całego człowieka, duszy i ciała399, oraz w wykonywaniu wszystkich tych obowiązków świętości i sprawiedliwości, które człowiek jest winien Bogu i innym ludziom400. Towarzyszy mu obietnica życia w przypadku wypełnienia oraz groźba śmierci w przypadku przekroczenia401.

94. Czy prawo moralne ma jakieś zastosowanie dla ludzi po upadku?

Chociaż od upadku żaden człowiek nie jest w stanie osiągnąć sprawiedliwości i życia za pomocą prawa moralnego402, to jednak jest ono bardzo pożyteczne. Ma powszechne zastosowanie dla wszystkich ludzi oraz szczególne zarówno dla nieodrodzonych, jak i dla odrodzonych403.

95. Jakie zastosowanie ma prawo moralne dla wszystkich ludzi?

Prawo moralne ma zastosowanie dla wszystkich ludzi poprzez to, iż informuje ich o świętej naturze i woli Boga404 oraz ich powinności, zobowiązując ich do odpowiedniego postępowania405. Przekonuje ich także o ich niezdolności do jego przestrzegania oraz o grzesznym skażeniu ich natury, serc i życia406. Uniża ich w poczuciu własnej grzeszności oraz niedoli407 i tym sposobem dopomaga im dostrzec wyraźniej swoją potrzebę Chrystusa408 oraz doskonałości jego posłuszeństwa409.

96. Jakie jest szczególne zastosowanie prawa moralnego dla nieodrodzonych ludzi?

Prawo moralne ma zastosowanie dla nieodrodzonych ludzi poprzez to, że budzi ich sumienia, aby uciekali przed nadchodzącym gniewem410, i przywodzi ich do Chrystusa411. Lub też, jeżeli trwają w grzesznym stanie i na grzesznej drodze, pozostawia ich bez wymówki412 i pod przekleństwem prawa413.

97. Jakie jest szczególne zastosowanie prawa moralnego dla odrodzonych ludzi?

Chociaż ci, którzy są odrodzeni i wierzą w Chrystusa, zostali wyzwoleni spod prawa moralnego jako przymierza uczynków414, tak że na jego podstawie nie są ani usprawiedliwieni415, ani potępieni416, to jednak poza ogólnym zastosowaniem, które odnosi się do nich tak, jak do innych ludzi, szczególnym zastosowaniem prawa moralnego dla nich jest ukazanie im, jak bardzo są związani z Chrystusem z powodu tego, że on wypełnił prawo i poniósł jego klątwę zamiast nich oraz dla ich dobra417. Tym sposobem prawo pobudza ich do większej wdzięczności418 oraz do wyrażania jej w większej dbałości, żeby podporządkowywać się mu jako regule ich posłuszeństwa419.

98. Gdzie jest podsumowane prawo moralne?

Prawo moralne jest podsumowane w Dziesięciu przykazaniach, które zostały dane przez głos Boży na górze Synaj oraz spisane przez Boga na dwóch kamiennych tablicach420. Są one zapisane w dwudziestym rozdziale Księgi Wyjścia. Pierwsze cztery przykazania dotyczą naszej powinności względem Boga, kolejne sześć — naszej powinności względem człowieka421.

99. Jakich zasad należy przestrzegać, aby właściwie zrozumieć Dziesięć przykazań?

Aby właściwie zrozumieć Dziesięć przykazań, należy przestrzegać następujących zasad: Prawo jest doskonałe i zobowiązuje każdego do pełnego stosowania się całym sobą do jego sprawiedliwości, a także do pełnego posłuszeństwa na wieki. Wymaga zatem zupełnej doskonałości w każdej powinności i zabrania nawet najmniejszego z grzechów422. Prawo jest duchowe i obejmuje zrozumienie, wolę, uczucia i inne władze duszy, a także słowa, uczynki i gesty423. Jedna i ta sama rzecz w różny sposób bywa wymagana lub zabraniana przez kilka przykazań424. Kiedy nakazana jest powinność, to jednocześnie zakazany jest grzech będący jej przeciwieństwem425; a kiedy zakazany jest grzech, to powinność będąca jego przeciwieństwem jest nakazana426. Zatem kiedy dołączona jest obietnica, to z nią także groźba będąca jej przeciwieństwem427; a kiedy dołączona jest groźba, to z nią także obietnica będąca jej przeciwieństwem428. Tego, czego Bóg zabrania, nie wolno nigdy czynić429; a to, co nakazuje, jest zawsze naszą powinnością430. Wszakże każda poszczególna powinność nie musi być wykonywana w każdym czasie431. Kiedy zakazany jest jeden grzech lub nakazana jedna powinność, to wszystkie grzechy lub powinności tego samego rodzaju są jednocześnie zakazane lub nakazane. A wraz z nimi ich przyczyny, środki, pozory i pobudzanie do nich432. Kiedy coś jest zabronione lub nakazane nam samym, to jesteśmy także zobowiązani, żeby zgodnie z naszym położeniem starać się, aby także inni tego się wystrzegali lub wypełniali zgodnie z ich powinnością w swoim położeniu433. W sprawie tego, co jest nakazane innym, jesteśmy zobowiązani zgodnie z naszym położeniem i powołaniem być im pomocni434; a także wystrzegać się uczestniczenia z innymi w tym, co jest im zakazane435.

100. Jakie poszczególne elementy Dziesięciu przykazań powinniśmy rozważyć?

Powinniśmy rozważyć wstęp do Dziesięciu przykazań, treść poszczególnych przykazań oraz uzasadnienia dołączone do niektórych z nich, aby je wzmocnić.

101. Co jest wstępem do Dziesięciu przykazań?

Wstępem do Dziesięciu przykazań są następujące słowa: „Jam jest Pan, Bóg twój, który cię wyprowadził z ziemi egipskiej, z domu niewoli”436. W nich Bóg okazuje swoją suwerenność jako Jahwe, wieczny, niezmienny, wszechmogący Bóg437, który istnieje sam w sobie i z siebie438 oraz ziszcza wszystkie swoje słowa439 i czyny440. Pokazuje także, że jest Bogiem w przymierzu, jak dawniej z Izraelem, tak teraz z całym swoim ludem441. Podobnie jak wyprowadził Izrael z niewoli egipskiej, tak wyzwolił nas z duchowego zniewolenia442. Z tego względu mamy obowiązek uznać go za naszego jedynego Boga i przestrzegać wszystkich jego przykazań443.

102. Co jest podsumowaniem pierwszych czterech przykazań, które dotyczą naszych powinności względem Boga?

Podsumowaniem pierwszych czterech przykazań, które dotyczą naszych powinności względem Boga, jest miłować Pana, Boga swego, z całego serca swego i z całej duszy swojej, i z całej siły swojej, i z całej myśli swojej444.

103. Jak brzmi pierwsze przykazanie?

Pierwsze przykazanie brzmi: „Nie będziesz miał innych bogów obok mnie”445.

104. Jakie powinności nakłada na nas pierwsze przykazanie?

Powinnościami nałożonymi na nas w pierwszym przykazaniu są: poznanie i uznanie Boga jako jedynego prawdziwego Boga oraz jako naszego Boga446, a także oddawanie mu zgodnie z tym czci i uwielbienia447 poprzez myślenie448, rozważanie449, pamięć450, poważanie451, szacunek452, składanie hołdu453, wybieranie go454, miłość455, pragnienie456 i bojaźń457, wiarę w niego458, ufanie mu459, pokładanie w nim nadziei460, rozkoszowanie się461 i radowanie nim462, gorliwość dla niego463, wzywanie go, oddawanie mu chwały i dziękczynienia464 oraz całego posłuszeństwa i poddania się mu całym sobą465, dbanie we wszystkim o to, żeby mu się podobać466, oraz żałowanie, gdy uchybia mu się w jakikolwiek sposób467, wreszcie pokorne chodzenie z nim468.

105. Jakie grzechy są zakazane w pierwszym przykazaniu?

Grzechami zakazanymi w pierwszym przykazaniu są: ateizm polegający na zaprzeczaniu istnieniu Boga lub odrzucaniu go469; bałwochwalstwo polegające na uznawaniu lub czczeniu więcej niż jednego boga albo też jakiegokolwiek innego obok lub zamiast prawdziwego Boga470; nieuznawanie i nieprzyjmowanie go jako Boga oraz naszego Boga471; zaniechanie lub zaniedbanie czegokolwiek, co mu się należy i jest wymagane w tym przykazaniu472; niewiedza473, zapomnienie474, niezrozumienie475, fałszywe opinie476 oraz niegodne i nikczemne myśli na jego temat477, zuchwałe i ciekawskie dociekanie jego tajemnic478; wszelkie znieważanie479, nienawiść do Boga480, samolubstwo481, szukanie własnej korzyści482 oraz wszelkie inne nieuporządkowane i nieumiarkowane skupienie naszego umysłu, woli i uczuć na innych rzeczach oraz oddzielanie ich od Boga w całości lub częściowo483; marna łatwowierność484, niewiara485, herezja486, mylne wierzenia487, niedowiarstwo488, rozpacz489, niedawanie się skorygować490 oraz obojętność wobec sądów491, zatwardziałość serca492, pycha493, zarozumiałość494, cielesne poczucie bezpieczeństwa495, kuszenie Boga496, posługiwanie się niewłaściwymi środkami497 i pokładanie zaufania we właściwych środkach498, cielesne rozkosze i uciechy499, zepsuty, ślepy i nierozważny zapał500; letniość501 i martwota w sprawach dotyczących Boga502; oddalanie się i odchodzenie od Boga503; modlitwa lub wszelki inny religijny kult oddawany świętym, aniołom lub innym istotom stworzonym504; wszelka ugoda i konszachty z diabłem505 oraz słuchanie jego podszeptów506; czynienie ludzi panami naszej wiary i sumienia507; umniejszanie lub lekceważenie Boga i jego nakazów508; opieranie się Duchowi Świętemu i zasmucanie go509, niezadowolenie i brak cierpliwości wobec jego rozporządzeń, oskarżanie go głupio z powodu nieszczęść, które na nas nakłada510; przypisywanie chwały za jakiekolwiek dobro, które jest w nas, które mamy lub którego możemy dokonać, losowi511, bożkom512, sobie samym513 lub innemu stworzeniu514.

106. Czego w szczególny sposób uczą nas słowa „obok mnie” w pierwszym przykazaniu?

Słowa „obok mnie” lub „przed moim obliczem” w pierwszym przykazaniu uczą nas, że Bóg, który wszystko widzi, zwraca szczególną uwagę na grzech wyznawania innych bogów i darzy go wielką niechęcią. Mają one nas odwieść od tego występku oraz zwiększyć jego wagę, czyniąc go najbardziej bezczelną obrazą515. Ma nas także przywieść do czynienia wszystkiego, co robimy w jego służbie, tak jakby nas obserwował516.

107. Jak brzmi drugie przykazanie?

Drugie przykazanie brzmi: „Nie czyń sobie podobizny rzeźbionej czegokolwiek, co jest na niebie w górze, i na ziemi w dole, i tego, co jest w wodzie pod ziemią. Nie będziesz się im kłaniał i nie będziesz im służył, gdyż Ja Pan, Bóg twój, jestem Bogiem zazdrosnym, który karze winę ojców na synach do trzeciego i czwartego pokolenia tych, którzy mnie nienawidzą. A okazuję łaskę do tysiącznego pokolenia tym, którzy mnie miłują i przestrzegają moich przykazań”517.

108. Jakie powinności nałożone są na nas w drugim przykazaniu?

Powinnościami nałożonymi na nas w drugim przykazaniu są: przyjmowanie, przestrzeganie i zachowywanie w czystości i w pełni wszelkiego religijnego kultu oraz wszystkich ustanowień, które Bóg przykazał w swoim Słowie518; a w szczególności modlitwy i dziękczynienia w imieniu Chrystusa519; czytania, głoszenia i słuchania Słowa520; udzielania i przyjmowania sakramentów521; zarządzania Kościołem i dyscypliny kościelnej522; służby i jej utrzymywania523; religijnego poszczenia524; przysięgania w imię Boże525, ślubowania Bogu526. A także okazywanie dezaprobaty, wstrętu i sprzeciwianie się fałszywemu kultowi527 i, zgodnie z pozycją i powołaniem każdego, pozbywanie się fałszywego kultu oraz wszelkich znaków bałwochwalstwa528.

109. Jakie grzechy są zakazane w drugim przykazaniu?

Grzechami zakazanymi w drugim przykazaniu są: wszelkie wymyślanie529, doradzanie530, nakazywanie531, praktykowanie532 i aprobowanie w jakikolwiek sposób kultu religijnego nieustanowionego przez samego Boga533; czynienie wszelkiego wizerunku Boga — wszystkich lub którejkolwiek z trzech osób, zarówno wewnętrznie we własnym umyśle, jak i zewnętrznie w formie jakiegokolwiek obrazu i podobizny dowolnego stworzenia534a; wszelkie oddawanie takiemu wizerunkowi czci535 lub Bogu w nim albo poprzez niego536; czynienie wizerunków fałszywych bóstw537 i oddawanie im czci lub otaczanie ich kultem538; wszelkie zabobonne pomysły539, które zanieczyszczają kult Boga540, dodają do niego lub odejmują od niego541, zarówno rzeczy wymyślone i wprowadzone przez nas samych542, jak i przyjęte od innych w formie tradycji543, choćby w imię ich starożytności544, obyczaju545, pobożności546, dobrych intencji lub innych pretekstów547; symonia548, świętokradztwo549; wszelkie zaniedbanie550, lekceważenie551, przeszkadzanie552 i sprzeciwianie się kultowi i ustanowieniom, które Bóg wyznaczył553.

110. Jakie uzasadnienia są dołączone do drugiego przykazania, aby je wzmocnić?

Uzasadnienia dołączone do drugiego przykazania, aby je wzmocnić, są zawarte w następujących słowach: „gdyż Ja Pan, Bóg twój, jestem Bogiem zazdrosnym, który karze winę ojców na synach do trzeciego i czwartego pokolenia tych, którzy mnie nienawidzą. A okazuję łaskę do tysiącznego pokolenia tym, którzy mnie miłują i przestrzegają moich przykazań”554. Oprócz Bożej suwerenności nad nami i tego, że jesteśmy jego własnością555, uzasadnieniami tego przykazania są także jego wielka żarliwość dla swojego kultu556 i zapalczywy gniew przeciwko wszelkiemu fałszywemu kultowi, który jest duchowym wszeteczeństwem557; uznanie tych, którzy łamią to przykazanie, za nienawidzących go, zagrożenie im karą na kilka pokoleń558 oraz uznanie zachowujących to przykazanie za miłujących go i przestrzegających jego przykazań oraz obiecanie im łaski przez wiele pokoleń559.

111. Jak brzmi trzecie przykazanie?

Trzecie przykazanie brzmi: „Nie nadużywaj imienia Pana, Boga twojego, gdyż Pan nie zostawi bez kary tego, który nadużywa imienia jego”560.

112. Czego wymaga trzecie przykazanie?

Trzecie przykazanie wymaga, żeby do Bożego imienia, atrybutów561, ustanowień562, Słowa563, sakramentów564, mo- dlitw565, przysiąg566, ślubowań567, rzucania losów568, jego dzieł569 i wszystkiego innego, za pomocą czego się objawia, odnosić się w sposób święty i pełen czci w myślach570, rozważaniach571, słowach572 i piśmie573, przez wyznawanie ich w sposób święty574 i odpowiadające temu postępowanie575 ku chwale Boga576 i dla dobra nas samych577 oraz innych ludzi578.

113. Jakie grzechy są zakazane w trzecim przykazaniu?

Grzechami zakazanymi w trzecim przykazaniu są: nieużywanie Bożego imienia jak należy579; nadużywanie go poprzez nieświadome580, daremne581, pozbawione szacunku i czci582, zabobonne583 i nikczemne wspominanie lub używanie w inny sposób Bożych tytułów, atrybutów584, ustanowień585 oraz dzieł586; poprzez bluźnierstwo587 i krzywoprzysięstwo588; wszelkie grzeszne przeklinanie589, przysięganie590, ślubowania591 i rzucania losów592, łamanie naszych przysiąg i ślubowań, jeżeli były słuszne593, oraz wypełnianie ich, jeżeli dotyczyły czegoś niesłusznego594; szemranie i narzekania na Boże zrządzenia595 i dzieła opatrzności596, a także ciekawskie ich dociekanie597 i niewłaściwe stosowanie598; nadinterpretowanie599, niedpowiednie stosowanie600 i wszelkie inne wypaczania Słowa lub jakiejkolwiek jego części601, bluźniercze żarty602, wścibskie i bezwartościowe pytania, daremna gadanina, utrzymywania fałszywych doktryn603; używanie Bożego imienia, stworzeń lub wszystkiego, co jest zawarte w Bożym imieniu do rzucania uroków604 lub do spełniania grzesznych żądzy i praktyk605; oszczerstwa606, szyderstwa607, obrażania608 lub sprzeciwiania się w jakikolwiek inny sposób Bożej prawdzie, łasce i drogom609; wyznawanie religii obłudnie lub dla grzesznych celów610; wstydzenie się Boga611 lub przynoszenie mu wstydu poprzez niewłaściwe612, niemądre613, bezowocne614 i powodujące szkodę postępowanie615 lub odstępstwo od niego616.

114. Jakie uzasadnienia są dołączone do trzeciego przykazania?

Uzasadnienia dołączone do trzeciego przykazania są zawarte w następujących słowach: „Pana, Boga twojego” oraz „gdyż Pan nie zostawi bez kary tego, który nadużywa imienia jego”617. Ponieważ jest on Panem i naszym Bogiem, jego imię nie powinno być przez nas bezczeszczone ani nadużywane w jakikolwiek sposób618. W szczególności zaś dlatego, że będzie tak daleki od uniewinnienia i oszczędzenia tych, którzy łamią to przykazanie, że nie ścierpi tego, by umknęli jego sprawiedliwemu sądowi619, chociaż wielu tak postępujących unika ludzkiej dyscypliny i kary620.

115. Jak brzmi czwarte przykazanie?

Czwarte przykazanie brzmi: „Pamiętaj o dniu szabatu, aby go święcić. Sześć dni będziesz pracował i wykonywał wszelką swoją pracę, ale siódmego dnia jest szabat Pana, Boga twego: Nie będziesz wykonywał żadnej pracy ani ty, ani twój syn, ani twoja córka, ani twój sługa, ani twoja służebnica, ani twoje bydło, ani obcy przybysz, który mieszka w twoich bramach. Gdyż w sześciu dniach uczynił Pan niebo i ziemię, morze i wszystko, co w nich jest, a siódmego dnia odpoczął. Dlatego Pan pobłogosławił dzień szabatu i poświęcił go”621.

116. Czego wymaga czwarte przykazanie?

Czwarte przykazanie wymaga od wszystkich ludzi, aby święcili lub zachowywali w świętości dla Boga ustalone czasy, które on przeznaczył do tego w swoim Słowie. Konkretnie mamy święcić jeden pełen dzień z siedmiu. Od założenia świata do zmartwychwstania Chrystusa był nim siódmy dzień, a potem pierwszy dzień, i tak pozostanie już do końca świata. Dzień ten jest chrześcijańskim szabatem622 i Nowy Testament nazywa go Dniem Pańskim623.

117. W jaki sposób należy święcić szabat lub dzień Pański?

Szabat lub dzień Pański należy święcić poprzez święty odpoczynek przez cały dzień624, nie tylko od takich zajęć, które zawsze są grzeszne, ale nawet od takich świeckich zajęć i rozrywek, które są stosowne w inne dni625. A także przez rozkoszowanie się spędzaniem całego dnia na publicznym i prywatnym praktykowaniu kultu Bożego626 (z wyjątkiem tego czasu, który należy poświęcić na zajęcia wynikające z konieczności i miłosierdzia)627. W tym celu mamy przygotowywać nasze serca oraz z taką zapobiegliwością, pilnością i umiarem planować i okresowo zawieszać nasze świeckie aktywności, abyśmy mogli być wolni oraz przysposobieni do powinności tego dnia628.

118. Czemu nakaz przestrzegania szabatu jest w sposób szczególny skierowany do głów rodzin i innych przełożonych?

Nakaz przestrzegania szabatu jest w sposób szczególny skierowany do głów rodzin i innych przełożonych, ponieważ są oni zobowiązani nie tylko przestrzegać go sami, ale też dbać, aby był przestrzegany przez tych, którzy są pod ich pieczą; a także dlatego, że często mają skłonność, by im w tym przeszkadzać poprzez zlecanie im różnych zajęć629.

119. Jakie grzechy są zakazane w czwartym przykazaniu?

Grzechami zakazanymi w czwartym przykazaniu są: zaniechanie wymaganych powinności630, wszelkie niedbałe, niesumienne i bezowocne ich wykonywanie oraz uprzykrzenie ich sobie631; wszelkie bezczeszczenie tego dnia przez próżniactwo, czynienie rzeczy, które same w sobie są grzeszne632, oraz przez zbyteczne czyny, słowa i myśli poświęcone naszym świeckim zajęciom i rozrywkom633.

120. Jakie uzasadnienia są dołączone do czwartego przykazania, aby je wzmocnić?

Uzasadnienia dołączone do czwartego przykazania, aby je wzmocnić, są oparte na: sprawiedliwości tego przykazania, która polega na tym, iż Bóg dał nam sześć dni z siedmiu na nasze własne sprawy i zarezerwował dla siebie tylko jeden w tych słowach: „Sześć dni będziesz pracował i wykonywał wszelką swoją pracę”634; na tym, że Bóg ogłosił ten dzień swoją szczególną własnością: „siódmego dnia jest szabat Pana, Boga twego”635; na przykładzie Boga, który „w sześciu dniach uczynił niebo i ziemię, morze i wszystko, co w nich jest, a siódmego dnia odpoczął”; na błogosławieństwie, którym Bóg obdarzył ten dzień, nie tylko uświęcając go, aby był dniem poświęconym jego służbie, ale teżustanawiając go jako środek błogosławieństwa dla nas, kiedy będziemy go święcić: „Dlatego Pan pobłogosławił dzień szabatu i poświęcił go”636.

121. Czemu czwarte przykazanie zaczyna się od słowa „pamiętaj”?

Czwarte przykazanie zaczyna się od słowa „pamiętaj”637 po części ze względu na wielkie dobrodziejstwo pamiętania o dniu szabatu, ponieważ pomaga nam to w przygotowaniu się do przestrzegania go638, a przez przestrzeganie go także pomaga nam lepiej przestrzegać pozostałych przykazań639 oraz trwać w pełnej wdzięczności pamięci o dwóch wielkich dobrodziejstwach stworzenia i odkupienia, w których streszcza się pokrótce religia640; a po części ponieważ bardzo łatwo zapominamy o nim641, gdyż nie wspiera go tak wyraźne światło natury642, a w dodatku ogranicza on naszą naturalną wolność w rzeczach, które są stosowne w innym czasie643. Ma on bowiem miejsce tylko raz na siedem dni i wiele świeckich spraw wydarza się w międzyczasie i zbyt często odwodzą nasze umysły od myślenia o nim, żeby się do niego przygotować lub go święcić644, gdyż Szatan używa swych narzędzi i usilnie stara się wymazać nie tylko jego chwałę, ale nawet pamięć o nim, aby zaprowadzić niewiarę i bezbożność645.

122. Co jest podsumowaniem sześciu przykazań, które dotyczą naszych powinności względem człowieka?

Podsumowaniem sześciu przykazań, które dotyczą naszych powinności względem człowieka, jest kochać bliźniego swego jak siebie samego646 oraz czynić innym to, co chcielibyśmy, aby oni nam czynili647.

123. Jak brzmi piąte przykazanie?

Piąte przykazanie brzmi: „Czcij ojca swego i matkę swoją, aby długo trwały twoje dni w ziemi, którą Pan, Bóg twój, da tobie”648.

124. O kim mówi piąte przykazanie, kiedy wspomina ojca i matkę?

Piąte przykazanie, wspominając o ojcu i matce, dotyczy nie tylko naszych naturalnych rodziców649, ale wszelkich ludzi przewyższających nas wiekiem650 i obdarowaniem651, a zwłaszcza takich, którzy z Bożego ustanowienia są naszymi przełożonymi w rodzinie652, Kościele653 lub państwie654.

125. Czemu przełożeni są określeni jako ojciec i matka?

Przełożeni są określeni jako ojciec i matka zarówno po to, żeby nauczyć ich, aby we wszystkich obowiązkach wobec swoich podwładnych — tak jak naturalni rodzice — okazywali im miłość i troskę zgodnie z charakterem ich relacji655; a także żeby skłonić podwładnych do większej ochoty i radości w wykonywaniu swoich powinności względem przełożonych, tak jakby byli ich rodzicami656.

126. Jaki jest ogólny zakres piątego przykazania?

Ogólnym zakresem piątego przykazania jest wykonywanie powinności, które mamy względem siebie nawzajem zgodnie z charakterem naszych relacji jako podwładni, przełożeni lub równi sobie657.

127. Na czym polega cześć, która należy się przełożonym od podwładnych?

Cześć, która należy się przełożonym od podwładnych, to: należny szacunek w sercu658, słowach659 i postępowaniu660; modlitwa i dziękczynienie za nich661; naśladowanie ich cnót i łask662; chętne posłuszeństwo ich właściwym rozkazom i radom663; stosowne poddawanie się strofowaniu przez nich664; wierność665, obrona666 i utrzymywanie ich oraz ich władzy, odpowiednio do ich rangi oraz natury ich stanowiska667; znoszenie ułomności przełożonych i zakrywanie ich w miłości668; tak aby przynosić chlubę im i ich rządzeniu669.

128. Jakie są grzechy podwładnych względem przełożonych?

Grzechami podwładnych względem przełożonych są: zaniedbywanie powinności, które są wymagane względem nich670; zazdrość671, wzgarda672 i bunt673 przeciw nim674 i ich stanowiskom675, właściwym radom676, rozkazom i strofowaniu677; przeklinanie, szydzenie678 i wszelkie niesforne i oburzające postępowanie, które przynosi wstyd im samym i ich rządzeniu679.

129. Czego wymaga się od przełożonych względem ich podwładnych?

Od przełożonych wymaga się, że zgodnie z władzą, którą otrzymali od Boga, oraz charakterem ich relacji z ich podwładnymi będą ich kochać680, modlić się za nich681 oraz im błogosławić682; będą udzielać im wskazówek683 i rad oraz napominać684; okazywać aprobatę685, chwalić686 i nagradzać tych, którzy sprawują się dobrze687; okazywać dezaprobatę688, napominać i karcić tych, którzy sprawują się źle689; ochraniać ich690 i zaopatrywać we wszystko, co potrzebne jest ich ciału691 i duszy692. A także przez poważne, mądre, święte i przy- kładne postępowanie przynosić chwałę Bogu693, a cześć sobie samym694 i tak zachowywać władzę, którą powierzył im Bóg695.

130. Jakie są grzechy przełożonych?

Grzechami przełożonych oprócz zaniedbania powierzonych im powinności696 i nieuporządkowanego szukania swojej korzyści697, chwały698, wygody, zysku i przyjemności699 są: nakazywanie podwładnym wykonywania rzeczy, które są niewłaściwe700 lub których nie są w stanie wykonać701; doradzanie702, zachęcanie703 lub wspieranie ich w tym, co jest złe704; odwodzenie, zniechęcanie lub okazywanie im dezaprobaty w tym, co jest dobre705; nadmierne strofowanie ich706; nieopatrzne wystawianie ich lub pozostawianie ich niesprawiedliwości, pokusie i niebezpieczeństwu707; prowokowanie ich do gniewu708; a także przynoszenie sobie niesławy lub pomniejszanie swojej władzy poprzez niesprawiedliwe, nieroztropne, rygorystyczne lub pobłażliwe postępowanie709.

131. Jakie są powinności osób równych sobie?

Powinnościami osób równych sobie są: wzajemne poszanowanie dla swojej godności i wartości710, oddawanie sobie nawzajem czci przez stawianie drugiego ponad sobą711, cieszenie się z darów i osiągnięć drugiego jak ze swoich własnych712.

132. Jakie są grzechy osób równych sobie?

Grzechami osób równych sobie oprócz zaniedbania powierzonych im powinności713 są: niedocenianie wartości drugiego714, zazdroszczenie darów715, smucenie się osiągnięciami i pomyślnością drugiego716, a także uzurpowanie sobie wyższości jeden nad drugim717.

133. Jakie uzasadnienie jest dołączone do piątego przykazania, aby je wzmocnić?

Uzasadnieniem dołączonym do piątego przykazania w słowach: „aby długo trwały twoje dni w ziemi, którą Pan, Bóg twój, da tobie”718, jest dana wszystkim tym, którzy przestrzegają tego przykazana, bezpośrednia obietnica długiego życia i pomyślności tak długo, jak będzie to służyć Bożej chwale i ich własnemu dobru719.

134. Jak brzmi szóste przykazanie?

Szóste przykazanie brzmi: „Nie zabijaj”720.

135. Jakie obowiązki nakłada na nas szóste przykazanie?

Obowiązkami nałożonymi na nas w szóstym przykazaniu są wszystkie pilne starania i stosowne wysiłki, które mają na celu zachowanie życia naszego721 i innych722: poprzez opieranie się wszystkim myślom i zamiarom723, pokonywanie wszelkich namiętności724 i unikanie wszelkich okazji725, pokus726 i praktyk, które prowadzą do niesprawiedliwego odbierania czyjegokolwiek życia727; poprzez sprawiedliwą obronę życia przed przemocą728, cierpliwe godzenie się na dopusty Bożej ręki729, spokój umysłu730, pogodę ducha731, umiarkowanie w spożywaniu mięsa732 i napojów733, przyjmowaniu lekarstw734, śnie735, pracy736 i rozrywkach737; poprzez przychylne myśli738, miłość739, współczucie740, łagodność, ugodowość, życzliwość741, spokojną742, łagodną i uprzejmą mowę oraz postępowanie743, wyrozumiałość, gotowość do pojednania, cierpliwe znoszenie i przebaczenie krzywd oraz odpłacanie dobrem za zło744, pocieszanie i wspomaganie cierpiących oraz ochronę i obronę niewinnych745.

136. Jakie grzechy są zakazane w szóstym przykazaniu?

Grzechami zakazanymi w szóstym przykazaniu są: wszelkie odbieranie życia sobie746 i innym477, z wyjątkiem wymiaru sprawiedliwości748, wojny sprawiedliwej749 lub obrony koniecznej750; zaniechanie lub odebranie właściwych i koniecznych środków podtrzymujących życie751; grzeszny gniew752, nienawiść753, zazdrość754, pragnienie zemsty755, niepohamowane namiętności756 i rozpraszające troski757, nieumiarkowanie w spożywaniu mięsa i napojów758, pracy759 oraz rozrywkach760; drażniące słowa761, uciskanie762, kłócenie się763, uderzanie, ranienie764 i wszystko inne, co prowadzi do niszczenia czyjegokolwiek życia765.

137. Jak brzmi siódme przykazanie?

Siódme przykazanie brzmi: „Nie cudzołóż”766.

138. Jakie powinności nakłada na nas siódme przykazanie?

Powinnościami nałożonymi na nas w siódmym przykazaniu są: czystość ciała, umysłu, uczuć767, słów768 i postępowania769; zachowywanie jej w nas samych i innych770; baczne strzeżenie oczu i pozostałych zmysłów771; wstrzemięźliwość772, obracanie się w przyzwoitym towarzystwie773, skromność ubioru774, małżeństwo dla tych, którzy nie mają daru powściągliwości775; miłość małżeńska776 i wspólne pożycie777; pilna praca według naszego powołania778, unikanie wszelkich okoliczności skłaniających do nieczystości oraz opieranie się jej pokusom779.

139. Jakie grzechy są zakazane w siódmym przykazaniu?

Grzechami zakazanymi w siódmym przykazaniu oprócz zaniedbania powierzonych nam obowiązków780 są: cudzołóstwo, rozwiązłość781, gwałt, kazirodztwo782, stosunki homoseksualne oraz wszelkie pożądanie sprzeczne z naturą783; wszelkie nieczyste fantazje, myśli, zamiary i uczucia784; wszelkie zepsute i nieczyste rozmowy oraz słuchanie ich785; pożądliwe spojrzenia786; nieprzystojne i lekkomyślne zachowanie; nieskromny ubiór787; zakazywanie właściwych małżeństw788 lub zezwalanie na niewłaściwe789; aprobowanie, tolerowanie i prowadzenie domów publicznych, a także korzystanie z ich usług790; wikłanie się w śluby życia samotnego791; przesadne odwlekanie małżeństwa792; posiadanie w tym samym czasie więcej niż jednej żony lub męża793; niesłuszny rozwód794 lub porzucenie małżonka795; lenistwo, obżarstwo, pijaństwo796, nieprzyzwoite towarzystwo797, lubieżne piosenki, książki, obrazy, tańce, przedstawienia sceniczne798; a także wszystkie inne pobudzenia do nieczystości i nieczyste czyny w nas samych lub w innych799.

140. Jak brzmi ósme przykazanie?

Ósme przykazanie brzmi: „Nie kradnij”800.

141. Jakie powinności nakłada na nas ósme przykazanie?

Powinnościami nałożonymi na nas w ósmym przykazaniu są: prawda, słowność i sprawiedliwość w umowach i handlu pomiędzy ludźmi801; dawanie każdemu tego, co jest mu należne802; zwrot dóbr bezprawnie odebranych ich prawowitym właścicielom803; hojne rozdawanie i pożyczanie w zależności od naszych możliwości oraz potrzeb innych804; umiarkowanie w naszych sądach, decyzjach i uczuciach odnośnie do dóbr tego świata805; przezorna troska i starania, aby pozyskiwać806, zatrzymywać, stosować i zbywać rzeczy niezbędne lub użyteczne do zaspokojenia naszych naturalnych potrzeb stosownie do naszego położenia807; posiadanie stosownego zawodu808 oraz pilność w jego wypełnianiu809; oszczędność810, unikanie niepotrzebnych procesów sądowych811 i ręczenia za kogoś oraz innych tego rodzaju zobowiązań812; staranie się, z wykorzystaniem wszelkich sprawiedliwych i stosownych środków, żeby pozyskiwać, zachowywać i pomnażać bogactwo oraz majętność tak innych, jak i własną813.

142. Jakie grzechy są zakazane w ósmym przykazaniu?

Grzechami zakazanymi w ósmym przykazaniu oprócz zaniedbania powierzonych nam powinności814 są: kradzież815, rabunek816, porywanie817 i przyjmowanie czegokolwiek, co zostało skradzione818; oszukiwanie819, fałszywe wagi i miary820, przesuwanie znaków granicznych821; niesprawiedliwość oraz niesłowność w umowach między ludźmi822 i innych sprawach opartych na zaufaniu823; wyzysk824, wymuszenia825, lichwa826, przekupstwo827, nękanie procesami sądowymi828, niesprawiedliwe odgradzanie i wysiedlanie829; gromadzenie towarów, żeby podnieść ich cenę830, paranie się niestosownymi zawodami831 oraz wszystkie inne niesprawiedliwe i grzeszne sposoby na zabieranie naszemu bliźniemu lub pozbawianie go tego, co się mu należy, lub też na wzbogacenie nas samych832; chciwość833, nieuporządkowane cenienie i pożądanie dóbr tego świata834; pozbawiona ufności i rozpraszająca nas troska i starania, aby pozyskać, zachować i używać tych dóbr835, zazdroszczenie innym pomyślności836; a także lenistwo837, rozrzutność, marnotrawny hazard oraz wszystkie inne zachowania, którymi niepotrzebnie narażamy swój majątek838 oraz pozbawiamy się możliwości właściwego używania oraz czerpania korzyści z tego, co Bóg nam dał839.

143. Jak brzmi dziewiąte przykazanie?

Dziewiąte przykazanie brzmi: „Nie mów fałszywego świadectwa przeciw bliźniemu swemu”840.

144. Jakie obowiązki nakłada na nas dziewiąte przykazanie?

Obowiązkami nałożonymi na nas w dziewiątym przykazaniu są: zachowywanie i propagowanie prawdy między ludźmi841 oraz dobrego imienia tak naszego, jak i naszego bliźniego842; występowanie i opowiadanie się za prawdą843, z serca844, szczerze845, dobrowolnie846, jasno847 i w pełni848, mówiąc prawdę i tylko prawdę, zarówno kiedy dotyczy to sądu i wymiaru sprawiedliwości849, jak i we wszystkich innych sprawach850; przychylna ocena naszych bliźnich851; umiłowanie, pragnienie i cieszenie się z ich dobrego imienia852; zatroskanie ich słabościami853 i zakrywanie ich854; niewymuszone uznawanie danych im darów oraz łask855; obrona ich niewinności856; chętne przyjmowanie przychylnych sprawozdań o nich857 i niechęć do słuchania nieprzychylnych858; zniechęcanie plotkarzy859, pochlebców860 i oszczerców861; miłość i troska o nasze własne dobre imię oraz bronienie go, gdy zajdzie potrzeba862, dotrzymywanie słusznych obietnic863, dążenie do i czynienie wszystkiego, co jest prawdziwe, uczciwe, godne miłości i cieszące się dobrą reputacją864.

145. Jakie grzechy są zakazane w dziewiątym przykazaniu?

Grzechami zakazanymi w dziewiątym przykazaniu są: wszystko, co jest szkodliwe dla prawdy oraz dobrego imienia naszych bliźnich lub naszego865, zwłaszcza w sprawach wymiaru sprawiedliwości866, podawanie fałszywych dowodów867 lub pozyskiwanie fałszywych świadków868, świadome występowanie i orędowanie za niesłuszną sprawą, przyćmiewanie i podważanie prawdy869, wydawanie niesprawiedliwych wyroków870, nazywanie zła dobrem, a dobra złem, nagradzanie nikczemnych tak, jakby dokonali czegoś sprawiedliwego, lub odpłacanie sprawiedliwym tak, jakby uczynili coś nikczemnego871; fałszerstwo872, skrywanie prawdy, nieuzasadnione milczenie w słusznej sprawie873, niezabieranie głosu, kiedy niesprawiedliwość domaga się nagany z naszej strony874 lub wniesienia skargi wobec innych875; mówienie prawdy przy niewłaściwej okazji876 oraz złośliwie, żeby osiągnąć zły cel877, albo wykrzywianie jej, tak aby nabrała złego znaczenia878 lub została wyrażona w sposób dwuznaczny i niejasny, tak aby sprawiedliwość i prawda były narażone na szwank879; mówienie nieprawdy880, kłamstwo881, oszczerstwo882, obmowa883, oczernianie884, plotkowanie885, spotwarzanie886, szyderstwa887, złorzeczenie888, karcenie w pochopny889, szorstki890 i stronniczy sposób891, wykrzywianie intencji, znaczenia słów i czynów892, pochlebstwa893, próżna chełpliwość894; myślenie lub mówienie zbyt pochlebnie lub zbyt marnie o samych sobie i innych895, zaprzeczanie darom i łaskom Bożym896, wyolbrzymianie pomniejszych przewinień897, skrywanie, usprawiedliwianie i umniejszanie grzechów, gdy jesteśmy wezwani do dobrowolnego wyznania898, niepotrzebne ujawnianie cudzych słabości899, rozprzestrzenianie fałszywych pogłosek900, przyjmowanie i zachęcanie do składania nieprzychylnych sprawozdań901 oraz pozostawanie głuchym na sprawiedliwą obronę902, złośliwa podejrzliwość903, zazdroszczenie lub ubolewanie nad osiągnięciami innych904 oraz staranie się lub pragnienie, żeby je podważyć905, cieszenie sięze zhańbienia i niesławy bliźnich906, gardzenie innymi907, ślepe uwielbienie908; łamanie słusznych obietnic909; zaniedbywanie tego, co jest oparte na wiarygodnym sprawozdaniu910, oraz działania szkodzące dobremu imieniu bądź niepowstrzymywanie się od nich lub niepowściąganie od nich innych w miarę naszych możliwości911.

146. Jak brzmi dziesiąte przykazanie?

Dziesiąte przykazanie brzmi: „Nie pożądaj domu bliźniego swego, nie pożądaj żony bliźniego swego ani jego sługi, ani jego służebnicy, ani jego wołu, ani jego osła, ani żadnej rzeczy, która należy do bliźniego twego”912.

147. Jakie obowiązki nakłada na nas dziesiąte przykazanie?

Obowiązkami nałożonymi na nas w dziesiątym przykazaniu są: takie całkowite zadowolenie z naszej własnej sytuacji913 oraz takie przychylne nastawienie naszej całej duszy wobec naszego bliźniego, aby wszystkie nasze wewnętrzne pobudki oraz pragnienia dotyczące go dążyły do jego dobra i sprzyjały mu914.

148. Jakie grzechy są zakazane w dziesiątym przykazaniu?

Grzechami zakazanymi w dziesiątym przykazaniu są: niezadowolenie ze swojej sytuacji915, zazdrość916 i ubolewanie spowodowane dobrobytem naszego bliźniego917 wraz ze wszystkimi nieuporządkowanymi pobudkami i pragnieniami skierowanymi ku temu, co jest jego918.

149. Czy jakikolwiek człowiek jest zdolny doskonale wypełnić Boże przykazania?

Żaden człowiek nie jest zdolny sam z siebie919 lub dzięki jakiejś łasce otrzymanej w życiu doczesnym doskonale wypełnić przykazań Bożych920, ale wszyscy codziennie je przestępują myślą921, słowem i uczynkiem922.

150. Czy wszystkie występki przeciw prawu Bożemu są równie odrażające same w sobie oraz w oczach Bożych?

Nie wszystkie występki przeciw prawu Bożemu są równie odrażające, ale niektóre grzechy same w sobie oraz ze względu na okoliczności pogarszające je są w oczach Bożych bardziej odrażające niż pozostałe923.

151. Na czym polegają owe okoliczności, które sprawiają, że niektóre grzechy są bardziej odrażające od pozostałych?

Grzechy stają się gorsze ze względu na: osoby je popełniające924, kiedy te są dojrzalsze wiekiem925, bardziej doświadczone lub obdarzone większą łaską926; mają szczególnie zacny zawód927, obdarowanie928, stanowisko929 lub urząd930; które są przewodnikami dla innych931 lub z których inni będą bardziej skłonni brać przykład932; stronę nimi dotkniętą933, kiedy: jest nią bezpośrednio Bóg934, jego atrybuty935 i kult936; jest nią Chrystus i jego łaska937; jest nią Duch Święty938, jego świadectwo939 i dzieła940; są nią przełożeni, ludzie obdarzeni szczególną godnością941 oraz tacy, z którymi łączą nas wyjątkowe więzi i relacje942; jest nią ktokolwiek ze świętych943, zwłaszcza słabsi bracia944 oraz ich dusze i dusze innych945, a także gdy grzech zwraca się przeciw wspólnemu dobru wszystkich lub wielu946; naturę i charakter występku947, kiedy: kieruje się wprost przeciw literze prawa948, łamie wiele przykazań lub łączy w sobie wiele grzechów949, nie tylko jest poczęty w sercu, ale przejawia się w słowach i czynach950, gorszy innych951 oraz nie daje się zadośćuczynić952; kieruje się przeciw środkom łaski953, Bożemu miłosierdziu954 i sądom955, światłu natury956, przekonaniu sumienia957, publicznemu lub prywatnemu napomnieniu958, dyscyplinie kościelnej959 lub świeckim karom960, kieruje się przeciw naszym modlitwom, zamiarom, obietnicom961, ślubom962, przymierzom963 i zobowiązaniom wobec Boga i ludzi964; dokonany jest umyślnie965, celowo966, bezczelnie967, zuchwale968, chełpliwie969, złośliwie970, regularnie971, uporczywie972, z przyjemnością973, długotrwale974 lub kiedy jest to ponowny upadek po uprzednim nawróceniu975; okoliczności miejsca976 i czasu977, kiedy: grzechy mają miejsce w dzień Pański978 lub w inny czas sprawowania kultu Bożego979, albo zaraz przed980 lub po nim981, bądź kiedy otrzymaliśmy inną pomoc, by zapobiec lub zaradzić takim błędom982; zostają popełnione publicznie lub w obecności innych, którzy zostają w ten sposób sprowokowani bądź skalani983.

152. Na jaką karę z rąk Bożych zasługuje każdy grzech?

Każdy grzech, nawet najmniejszy, obraża suwerenność984, dobroć985 i świętość Boga986, a także jego sprawiedliwe prawo987, więc zasługuje na jego gniew i przekleństwo988 zarówno w tym życiu989, jak i w przyszłym990. Żaden grzech nie może być też zmazany inaczej, jak tylko krwią Chrystusa991.

153. Czego Bóg wymaga od nas, abyśmy mogli uciec przed jego gniewem i przekleństwem, które ciążą na nas z powodu przestąpienia prawa?

Abyśmy mogli uciec przed gniewem i przekleństwem Bożym, które ciążą na nas z powodu przestąpienia prawa, Bóg wymaga od nas nawrócenia ku niemu, wiary w naszego Pana Jezusa Chrystusa992 i pilnego korzystania z zewnętrznych środków, przez które Chrystus przekazuje nam dobrodziejstwa swojego pośrednictwa993.

154. Czym są zewnętrzne środki, przez które Chrystus przekazuje nam dobrodziejstwa swojego pośrednictwa?

Zewnętrznym i zwyczajnymi środkami, przez które Chrystus przekazuje swojemu Kościołowi dobrodziejstwa swojego pośrednictwa, są wszystkie jego ustanowienia, a zwłaszcza Słowo, sakramenty i modlitwa. Wszystkie one są dla wybranych skuteczne ku zbawieniu994.

155. W jaki sposób Słowo jest skuteczne dla naszego zbawienia?

Duch Boży sprawia, że czytanie oraz w szczególności zwiastowanie Słowa jest skutecznym środkiem, poprzez który grzesznicy są oświecani995, przekonywani i przywodzeni do pokory996, za pośrednictwem którego są odciągani od samych siebie i przyciągani do Chrystusa997, są upodabniani do jego obrazu998 oraz poddawani jego woli999, a także są umacniani przeciw pokusom i zepsuciu1000, budowani w łasce1001 oraz ich serca są utwierdzane w świętości i pocieszeniu przez wiarę ku zbawieniu1002.

156. Czy wszyscy powinni czytać Słowo Boże?

Chociaż nie wszystkim wolno czytać Słowo publicznie do zgromadzenia1003, to wszyscy ludzie są zobowiązani czytać je samodzielnie1004 oraz ze swoimi rodzinami1005. W tym celu Pismo Święte powinno być przetłumaczone z języków oryginalnych na pospolite1006.

157. W jaki sposób Słowo Boże powinno być czytane?

Pismo Święte powinno być czytane z wzniosłą i nabożną czcią1007; z niewzruszonym przekonaniem, że jest prawdziwym Słowem Bożym1008 oraz iż tylko Bóg może nas uzdolnić do jego zrozumienia1009; z pragnieniem, żeby poznać, uwierzyć i być posłusznym woli Bożej, która jest w nim objawiona1010; z pilnością1011 oraz uważając na jego treść i cel1012; z namysłem1013, zastosowaniem1014, samozaparciem1015 i modlitwą1016.

158. Kto powinien głosić Słowo Boże?

Słowo Boże powinno być głoszone tylko przez tych, którzy mają odpowiednie obdarowanie1017 oraz zostali stosownie zatwierdzeni i powołani na ten urząd1018.

159. Jak powinni głosić Słowo Boże ci, którzy zostali do tego powołani?

Ci, którzy zostali powołani, aby pełnić służbę Słowa, powinni głosić zdrową naukę1019 starannie1020, w dogodnym i niedogodnym czasie1021; przystępnie1022, nie w przekonujących słowach ludzkiej mądrości, ale jako ukazanie Ducha i mocy1023; wiernie1024, zwiastując całą wolę Bożą1025; z mądrością1026, dokładając starań, by dostosować się do potrzeb i możliwości słuchaczy1027; z zapałem1028 i gorącą miłością do Boga1029 oraz dusz jego ludu1030; szczerze1031, mając za cel Bożą chwałę1032 i nawrócenie1033, zbudowanie1034 i zbawienie ludzi1035.

160. Czego wymaga się od tych, którzy słuchają głoszenia Słowa?

Od tych, którzy słuchają głoszenia Słowa, wymaga się: aby przysłuchiwali mu się z pilnością1036, przygotowaniem1037 i modlitwą1038; aby badali to, co słyszą, za pomocą Pisma1039; aby przyjmowali prawdę z wiarą1040, miłością1041, pokorą1042 i gotowością umysłu1043, jako Słowo Boże1044; aby rozważali to głoszenie1045 i rozmawiali o nim1046; aby chowali je w swoich sercach1047 i wydawali jego owoce w swoim życiu1048.

161. W jaki sposób sakramenty stają się skutecznymi środkami zbawienia?

Sakramenty stają się skutecznymi środkami zbawienia nie z powodu jakiejś mocy, którą mają w sobie, ani dzięki zasłudze wynikającej z pobożności lub intencji tego, który ich udziela, ale tylko dzięki działaniu Ducha Świętego i błogosławieństwu Chrystusa, przez którego zostały ustanowione1049.

162. Czym jest sakrament?

Sakrament jest świętym ustanowieniem Chrystusa dla jego Kościoła1050, które oznacza, pieczętuje i ukazuje1051 ludziom w przymierzu łaski1052 dobrodziejstwa jego pośrednictwa1053; ma to na celu wzmocnienie i wzrost ich wiary oraz wszystkich innych łask1054; zobowiązanie ich do posłuszeństwa1055; danie świadectwa oraz pielęgnowanie ich wzajemnej miłości i społeczności ze sobą nawzajem1056; a także odróżnienie ich od ludzi, którzy są poza przymierzem1057.

163. Z jakich części składa się sakrament?

Sakrament składa się z dwóch części: zewnętrznego i namacalnego znaku, który jest zgodny z ustanowieniem Chrystusa, oraz wewnętrznej i duchowej łaski, którą on oznacza1058.

164. Ile sakramentów Chrystus ustanowił dla swojego Kościoła pod Nowym Testamentem?

Pod Nowym Testamentem Chrystus ustanowił dla swojego Kościoła tylko dwa sakramenty: chrzest i Wieczerzę Pańską1059.

165. Czym jest chrzest?

Chrzest jest sakramentem Nowego Testamentu, w którym Chrystus ustanowił obmycie wodą w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego1060, aby było znakiem i pieczęcią wszczepienia w Chrystusa1061, odpuszczenia grzechów przez jego krew1062, odrodzenie przez jego Ducha1063; a także usynowienia1064 i zmartwychwstania ku życiu wiecznemu1065. W tym sakramencie osoby ochrzczone zostają uroczyście przyjęte do widzialnego Kościoła1066 i otwarcie zobowiązują się, że będą należeć w pełni i wyłącznie do Pana1067.

166. Komu należy udzielać chrztu?

Chrzest nie powinien być udzielany nikomu, kto nie należy do widzialnego Kościoła, a tym samym jest oddzielony od przymierza obietnicy, zanim nie wyzna on wiary w Chrystusa i posłuszeństwa jemu1068. Jednak niemowlęta, których oboje lub jedno z rodziców wyznają wiarę w Chrystusa i posłuszeństwo jemu, są w tym sensie w przymierzu i powinny zostać ochrzczone1069.

167. W jaki sposób powinniśmy obracać nasz chrzest ku naszemu pożytkowi?

Niezbędny, acz wielce zaniedbany obowiązek obracania naszego chrztu ku pożytkowi powinniśmy wypełniać przez całe nasze życie, a w szczególności w czasie pokuszenia oraz gdy jesteśmy świadkami udzielania go innym1070. Powinniśmy go wypełniać: poprzez poważne i pełne wdzięczności rozważanie natury chrztu, a także celów, dla których ustanowił go Chrystus, przywilejów i dobrodziejstw przekazanych i zapieczętowanych za jego pomocą oraz naszego uroczystego ślubowania złożonego w nim1071; poprzez korzenie się z powodu naszego grzesznego skażenia oraz tego, że nie żyjemy zgodnie z łaską chrztu i naszymi zobowiązaniami, a wręcz postępujemy w sposób im przeciwny1072; poprzez wzrastanie ku pewności przebaczenia grzechów i wszystkich innych błogosławieństw zapieczętowanych dla nas w tym sakramencie1073; poprzez czerpanie siły ze śmierci i zmartwychwstania Chrystusa, w którego jesteśmy ochrzczeni, aby umartwiać grzech i ożywiać łaskę1074; poprzez czynienie wysiłków, żeby żyć przez wiarę1075 oraz postępować w sposób święty i sprawiedliwy1076 jako ci, którzy w chrzcie oddali swoje imiona Chrystusowi1077, i zachowywać braterską miłość jako ludzie, którzy są ochrzczeni przez tego samego Ducha w jedno ciało1078.

168. Czym jest Wieczerza Pańska?

Wieczerza Pańska jest sakramentem Nowego Testamentu1079, w którym, poprzez rozdzielanie i przyjmowanie chleba i wina zgodnie z ustanowieniem Jezusa Chrystusa, przedstawiona jest jego śmierć; a ci, którzy godnie przystępują, karmią się ciałem i krwią Chrystusa ku swojemu duchowemu pożywieniu i wzrostowi w łasce1080; zostaje im potwierdzona ich unia i społeczność z nim1081; świadczą o swojej wdzięczności oraz ją odnawiają1082, jak też swoje oddanie Bogu1083 i wzajemną miłość oraz społeczność ze sobą nawzajem jako członkowie tego samego mistycznego ciała1084.

169. W jaki sposób zgodnie z ustanowieniem Chrystusa chleb i wino powinny być rozdzielane i przyjmowane w sakramencie Wieczerzy Pańskiej?

Chrystus wyznaczył sługi Słowa, aby udzielając sakramentu Wieczerzy Pańskiej, oddzielały chleb i wino od powszedniego użytku poprzez słowa ustanowienia, dziękczynienie i modlitwę; brały i łamały chleb oraz rozdzielały zarówno chleb, jak i wino uczestnikom. Uczestnicy na mocy tego samego ustanowienia mają brać i jeść chleb oraz pić wino, wspominając z wdzięcznością, iż ciało Chrystusa zostało złamane i wydane, a jego krew przelana za nich1085.

170. W jaki sposób ci, którzy godnie uczestniczą w Wieczerzy Pańskiej, karmią się w niej ciałem i krwią Chrystusa?

Tak jak ciało i krew Chrystusa nie są cieleśnie lub zmysłowo obecne w, z lub pod postaciamichleba i wina w Wieczerzy Pańskiej1086, a jednak są duchowo obecne dla wiary przyjmującego, nie mniej prawdziwie i rzeczywiście niż same elementy dla naszych zewnętrznych zmysłów1087; podobnie ci, którzy godnie uczestniczą w sakramencie Wieczerzy Pańskiej, karmią się w niej ciałem i krwią Chrystusa — nie cieleśnie i zmysłowo, ale w duchowy sposób, a jednak rzeczywiście i prawdziwie1088 — kiedy przez wiarę przyjmują i stosują wobec siebie Chrystusa ukrzyżowanego oraz wszystkie dobrodziejstwa jego śmierci1089.

171. Jak uczestnicy sakramentu Wieczerzy Pańskiej mają się przygotować przed przystąpieniem do niego?

Uczestnicy sakramentu Wieczerzy Pańskiej przed przystąpieniem do niego powinni przygotować się poprzez: zbadanie samych siebie1090, czy są w Chrystusie1091, oraz swoich grzechów i pragnień1092; a także prawdziwości i miary swojego poznania1093, wiary1094, nawrócenia1095; miłości do Boga i braci1096, dobrej woli względem wszystkich ludzi1097, przebaczania tym, którzy wobec nas zawinili1098; swojego pragnienia Chrystusa1099 i nowego posłuszeństwa1100; a także poprzez odnowienie korzystania z tych łask1101 przez poważne rozważania1102 i gorliwą modlitwę1103.

172. Czy ktoś, kto wątpi, iż jest w Chrystusie lub iż jest właściwie przygotowany, może przystąpić do Wieczerzy Pańskiej?

Ktoś, kto wątpi, iż jest w Chrystusie lub iż jest właściwie przygotowany do sakramentu Wieczerzy Pańskiej, może mieć prawdziwy udział w Chrystusie, chociaż nie ma jeszcze pewności tego1104. W Bożych oczach tak jest, jeżeli ów człowiek jest właściwie poruszony swoją potrzebą1105 i szczerze pragnie znaleźć się w Chrystusie1106 oraz porzucić nieprawość1107. W takim przypadku (ponieważ obietnica oraz ten sakrament zostały ustanowione, żeby przynosić ulgę nawet słabym i wątpiącym chrześcijanom)1108 powinien on żałować swojej niewiary1109 i starać się rozwiązać swoje wątpliwości1110, a tak czyniąc, może i powinien przystąpić do Wieczerzy Pańskiej, aby zostać jeszcze bardziej wzmocnionym1111.

173. Czy ktoś, kto wyznaje wiarę i pragnie przystąpić do Wieczerzy Pańskiej, może zostać przed tym powstrzymany?

Ludzie, którym brakuje zrozumienia lub powodują zgorszenie, pomimo ich wyznania wiary i pragnienia przystąpienia do Wieczerzy Pańskiej, mogą i powinni być powstrzymani przed udziałem w tym sakramencie mocą daną przez Chrystusa Kościołowi1112, aż zostaną pouczeni i okażą poprawę swego postępowania1113.

174. Co jest wymagane od uczestników sakramentu Wieczerzy Pańskiej, podczas gdy jest udzielany?

Od uczestników sakramentu Wieczerzy Pańskiej wymaga się, aby podczas jej udzielania oczekiwali Boga w tym ustanowieniu z całym szacunkiem i uwagą1114, pilnie obserwowali sakramentalne elementy i czynności1115, uważnie rozróżniali ciało Pana1116 i z przejęciem rozmyślali nad jego śmiercią i cierpieniami1117 oraz tym sposobem pobudzali siebie do ożywionego korzystania z danych im łask1118; osądzając samych siebie1119 i żałując za grzech1120; gorąco łaknąc i pragnąc Chrystusa1121, karmiąc się nim przez wiarę1122, przyjmując z jego pełni1123, polegając na jego zasługach1124, radując się z jego miłości1125, dziękując za jego łaskę1126; a także odnawiając swoje przymierze z Bogiem1127 i miłość do wszystkich świętych1128.

175. Co jest obowiązkiem chrześcijan po tym, jak przyjęli sakrament Wieczerzy Pańskiej?

Obowiązkiem chrześcijan po tym, jak przyjęli sakrament Wieczerzy Pańskiej, jest poważne rozważenie tego, w jaki sposób zachowywali się podczas niego i z jakim skutkiem1129. Jeżeli doświadczyli ożywienia i pociechy, powinni błogosławić Boga za to1130, prosić o trwanie tego stanu1131, wystrzegać się ponownych upadków1132, wypełniać swoje śluby1133 i zachęcać samych siebie do częstego udziału w tym ustanowieniu1134. Ale jeżeli nie doświadczyli żadnych korzyści, powinni staranniej rozważyć swoje przygotowanie do sakramentu i postępowanie podczas niego1135. Gdy w obu tych rzeczach mogą uznać przed Bogiem i własnym sumieniem, iż postępowali właściwie, powinni oczekiwać owocu we właściwym czasie1136. Wszakże, jeżeli dostrzegą, że zawiedli w którejś z tych rzeczy, powinni okazać skruchę1137 i zadbać o nią w przyszłości z większą pilnością1138.

176. Jakie są podobieństwa pomiędzy sakramentami chrztu i Wieczerzy Pańskiej?

Sakramenty chrztu i Wieczerzy Pańskiej są podobne w tym, że ustanowicielem obu jest Bóg1139, duchową częścią obu jest Chrystus i jego dobrodziejstwa1140, oba są pieczęciami tego samego przymierza1141, oba są udzielane przez sługi Ewangelii i nikogo innego1142; oba powinny być kontynuowane w Kościele Chrystusa aż do jego powtórnego przyjścia1143.

177. Jakie są różnice pomiędzy sakramentami chrztu i Wieczerzy Pańskiej?

Sakramenty chrztu i Wieczerzy Pańskiej różnią się tym, że chrzest jest udzielany tylko raz, za pomocą wody, jako znak i pieczęć naszego odrodzenia i wszczepienia w Chrystusa1144 oraz może być udzielony nawet niemowlętom1145; natomiast Wieczerza Pańska powinna być sprawowana często, za pomocą elementów chleba i wina, aby przedstawiać i ukazywać Chrystusa jako duchowy pokarm dla duszy1146 i potwierdzić nasze trwanie i wzrost w nim1147 oraz może być udzielana tylko tym, którzy mają odpowiedni wiek i zdolność do badania samych siebie1148.

178. Czym jest modlitwa?

Modlitwa jest ofiarowaniem naszych pragnień Bogu1149 w imieniu Chrystusa1150 przy pomocy jego Ducha1151, któremu towarzyszą wyznawanie naszych grzechów1152 oraz wspominanie z wdzięcznością jego łask1153.

179. Czy mamy się modlić tylko do Boga?

Bóg jako jedyny potrafi badać serca1154, usłyszeć prośby1155, przebaczyć grzechy1156 i spełnić pragnienia wszystkich1157 oraz tylko w niego należy wierzyć1158 i otaczać go religijnym kultem1159. Ze względu na to modlitwa, która jest szczególną częścią kultu1160, powinna być zanoszona przez wszystkich wyłącznie do Boga1161 i nikogo innego1162.

180. Co to znaczy modlić się w imię Chrystusa?

Modlić się w imię Chrystusa znaczy: w posłuszeństwie jego przykazaniu i w ufności jego obietnicom prosić o miłosierdzie ze względu na niego1163. A to nie tylko wymieniając jego imię1164, ale czerpiąc od Chrystusa i z jego pośrednictwa zachętę do modlitwy oraz śmiałość, siłę i nadzieję na to, iż modlitwa zostanie przyjęta1165.

181. Czemu mamy modlić się w imię Chrystusa?

Nie mamy modlić się w żadnym innym imieniu, jak tylko w imieniu Chrystusa1166, ponieważ grzeszność ludzkości i jej oddalenie od Boga nią spowodowane są tak wielkie, że nie mamy dostępu do Bożej obecności bez pośrednika1167, a także na niebie i ziemi nie ma nikogo innego, kto byłby wyznaczony do tego chwalebnego dzieła lub nadawał się do niego, jak tylko Chrystus1168.

182. W jaki sposób Duch pomaga nam w modlitwie?

Ponieważ nie umiemy się modlić tak, jak trzeba, Duch pomaga nam w naszych słabościach, uzdalniając nas, żebyśmy zrozumieli, za kogo i jak mamy się modlić, a także stwarzając i wzbudzając w naszych sercach takie zrozumienie, uczucia i łaski, które są niezbędne do właściwego wykonywania tej powinności1169.

183. Za kogo mamy się modlić?

Mamy się modlić za cały Kościół Chrystusa na ziemi1170, za władze świeckie1171 i pastorów1172, za nas samych1173, naszych braci1174, zaiste, nawet za naszych wrogów1175 oraz wszelkich ludzi, którzy żyją1176 lub będą żyć w przyszłości1177, ale nie za umarłych1178 ani za tych, o których wiemy, iż zgrzeszyli grzechem prowadzącym do śmierci1179.

184. O jakie rzeczy mamy się modlić?

Mamy się modlić o wszystko, co służy chwale Bożej1180, pomyślności Kościoła1181 oraz dobru nas samych1182 i innych ludzi1183. Wszakże nie należy się modlić o rzeczy niesłuszne1184.

185. Jak mamy się modlić?

Mamy się modlić z pełnym czci zrozumieniem majestatu Bożego1185, głębokim poczuciem swojej niegodności1186, potrzeb1187 oraz grzechów1188; a także z nawróconym1189, wdzięcznym1190 i rozszerzonym sercem1191; ze zrozumieniem1192, wiarą1193, szczerością1194, gorliwością1195, miłością1196 i wytrwałością1197, oczekując Boga1198 w pokornym poddaniu jego woli1199.

186. Jaką regułę dał nam Bóg, aby kierowała nami w modlitwie?

Całe Słowo Boże jest pożyteczne, żeby kierować nami w modlitwie1200. Jednak szczególną regułą kierującą nami jest ten wzór modlitwy, którego nasz Zbawiciel — Chrystus nauczył swoich uczniów, powszechnie nazywany Modlitwą Pańską1201.

187. W jaki sposób należy używać Modlitwy Pańskiej?

Modlitwa Pańska jest nie tylko wzorcem, według którego mamy układać inne modlitwy, ale także może być wypowiadana jako modlitwa, tak aby modlono się ze zrozumieniem, wiarą, czcią i innymi łaskami niezbędnymi do właściwego wykonywania powinności modlitwy1202.

188. Z ilu części składa się Modlitwa Pańska?

Modlitwa Pańska składa się z trzech części: wstępu, próśb i zakończenia.

189. Czego uczy nas wstęp do Modlitwy Pańskiej?

Wstęp do Modlitwy Pańskiej (który brzmi: „Ojcze nasz, któryś jest w niebie”1203) uczy nas: abyśmy, gdy się modlimy, zbliżali się do Boga z pewnością co do jego ojcowskiej dobroci oraz naszego udziału w niej1204, z czcią i wszelkimi innymi dziecięcymi postawami1205, niebiańskimi uczuciami1206 i właściwym zrozumieniem jego suwerennej mocy, majestatu i łaskawego zniżenia się1207; a także abyśmy modlili się z innymi i za innych1208.

190. O co modlimy się w pierwszej prośbie?

W pierwszej prośbie (która brzmi: „święć się imię twoje”1209), uznawszy całkowitą niezdolność i nieskłonność, która jest w nas samych oraz wszystkich ludziach, powstrzymującą nas przed właściwym uczczeniem Boga1210, modlimy się, aby Bóg uzdolnił nas przez swoją łaskę i skłonił nas oraz innych do poznania, uznania i oddania wielkiej czci jemu1211, a także jego tytułom1212, atrybutom1213, ustanowieniom, Słowu1214, dziełom i czemukolwiek, przez co spodobało mu się objawić1215, oraz abyśmy uwielbili go myślą, słowem1216 i czynem1217; a także by powstrzymał i usunął ateizm1218, niewiedzę1219, bałwochwalstwo1220, brak szacunku1221 i wszystko, co okazuje mu brak czci1222; wreszcie żeby przez swoją nadrzędną opatrzność kierował i rozporządzał wszystkimi rzeczami dla swojej chwały1223.

191. O co modlimy się w drugiej prośbie?

W drugiej prośbie (która brzmi: „przyjdź królestwo twoje”1224), uznawszy, że my sami oraz cała ludzkość jesteśmy z natury pod władzą grzechu i Szatana1225, modlimy się, żeby królestwo grzechu i Szatana zostało zniszczone1226, Ewangelia rozprzestrzeniała się na świecie1227, Żydzi zostali powołani1228, pełnia pogan wprowadzona1229; żeby Kościół był zaopatrzony w ewangeliczne urzędy i ustanowienia1230, oczyszczony z zepsucia1231, uznany i zachowywany przez władzę świecką1232; a także by ustanowienia Chrystusa mogły być sprawowane w sposób czysty oraz były skuteczne do nawracania tych, co jeszcze trwają w swoich grzechach, i utwierdzania, pocieszania i budowania tych, którzy już są nawróceni1233; tak aby Chrystus panował tutaj w naszych sercach1234 oraz by przybliżył się czas jego powtórnego przyjścia oraz naszego panowania z nim na wieki1235; i aby upodobało mu się sprawować królestwo swej mocy na całym świecie w taki sposób, który będzie najlepszy do osiągnięcia tych celów1236.

192. O co modlimy się w trzeciej prośbie?

W trzeciej prośbie (która brzmi: „bądź wola twoja jako w niebie, tak i na ziemi”1237), uznawszy, że z natury my i wszyscy ludzie jesteśmy nie tylko całkowicie niezdolni i niechętni, żeby poznać i wykonywać wolę Bożą1238, ale też skłonni do buntu przeciw jego Słowu1239, do narzekania i szemrania przeciw jego opatrzności1240 oraz w zupełności skłonni do wykonywania woli ciała i diabła1241, modlimy się, żeby Bóg przez swojego Ducha zabrał od nas oraz innych ślepotę1242, słabość1243, nieskłonność1244 i zepsucie serca1245; oraz by przez swoją łaskę uzdolnił nas i uczynił chętnymi do poznania, wykonania i podporządkowania się jego woli we wszystkim1246, z właściwą pokorą1247, radością1248, wiernością1249, pilnością1250, zapałem1251, szczerością1252 i stałością1253, tak jak aniołowie w niebie1254.

193. O co modlimy się w czwartej prośbie?

W czwartej prośbie (która brzmi: „chleba naszego powszedniego daj nam dzisiaj”1255), uznawszy, że w Adamie oraz przez nasz własny grzech utraciliśmy prawo do zewnętrznych błogosławieństw tego życia i zasługujemy na to, by Bóg nas ich całkiem pozbawił oraz by korzystanie z nich było dla nas przeklęte1256; a także że ani te błogosławieństwa same w sobie nie mogą nas zachować1257, ani my na nie zasłużyć1258 lub własnymi siłami je posiąść1259, ale jesteśmy skłonni pragnąć ich1260, pozyskiwać je1261 i korzystać z nich w niewłaściwy sposób1262; modlimy się za nas samych i innych, abyśmy zarówno my, jak i oni, oczekując Bożej opatrzności, każdego dnia, poprzez właściwe środki, dzięki jego dobrowolnemu darowi i tak, jak wyda się to najlepsze jego ojcowskiej miłości, mogli cieszyć się ich dostateczną miarą1263, a także by to trwało i było błogosławieństwem dla nas w naszym świętym i dogodnym korzystaniu z nich1264; oraz naszym zadowoleniu z nich1265, oraz by owe błogosławieństwa były zachowane od wszystkiego, co szkodzi naszemu doczesnemu utrzymaniu i wygodzie1266.

194. O co modlimy się w piątej prośbie?

W piątej prośbie (która brzmi: „i odpuść nam nasze winy, jako i my odpuszczamy naszym winowajcom”1267), uznawszy, że my sami oraz wszyscy inni ludzie jesteśmy obarczeni winą zarówno grzechu pierworodnego, jak i grzechów aktualnych, a tym samym jesteśmy dłużnikami sprawiedliwości Bożej, oraz że ani my, ani żadne inne stworzenie nie może dokonać najmniejszego zadośćuczynienia za ten dług1268; modlimy się za nas samych oraz innych, aby Bóg ze swojej dobrowolnej łaski, przez posłuszeństwo i zadośćuczynienie Chrystusa przyjęte i zastosowane przez wiarę, odpuścił nam zarówno winę, jak i karę za grzech1269, przyjął nas w swoim Umiłowanym1270, dalej obdarzał nas swą przychylnością i łaską1271, przebaczał nasze codzienne upadki1272, napełniał nas pokojem i radością poprzez dawanie nam codziennie coraz więcej pewności przebaczenia1273; o co możemy śmiało prosić i jesteśmy zachęcani, by tego oczekiwać, kiedy mamy w sobie świadectwo, że my sami z serca przebaczamy innym ich winy1274.

195. O co modlimy się w szóstej prośbie?

W szóstej prośbie (która brzmi: „i nie wódź nas na pokuszenie, ale nas zbaw ode złego”1275), uznawszy, że najmądrzejszy, najbardziej sprawiedliwy i łaskawy Bóg dla różnych świętych i sprawiedliwych celów może zarządzić taki bieg wydarzeń, iż zostaniemy zaatakowani, pokonani i na pewien czas zniewoleni przez pokusy1276, oraz to, iż Szatan1277, świat1278 i ciało są gotowi, by w przemożny sposób zwieść nas i spętać1279; a także to, że my, nawet mając przebaczone grzechy, z powodu naszego zepsucia1280, słabości i braku czujności1281 nie tylko podlegamy pokusom i zmierzamy do tego, by wystawić się na pokuszenie1282, ale także sami z siebie jesteśmy niezdolni i niechętni, aby się im przeciwstawić, wyleczyć się z nich lub obrócić je ku pożytkowi1283; wreszcie że zasługujemy, by być pozostawieni w ich mocy1284; modlimy się, by Bóg tak podporządkował sobie świat i wszystko, co na nim jest1285, poddał sobie ciało1286 i powściągnął Szatana1287, zaplanował wszystkie rzeczy1288, użyczył nam i pobłogosławił wszystkie środki łaski1289 oraz pobudził nas do czujności w korzystaniu z nich, abyśmy my i wszyscy ludzie należący do niego mogli być zachowani przez jego opatrzność od bycia kuszonymi do grzechu1290 lub, kiedy jesteśmy kuszeni, aby przez swojego Ducha wsparł nas i uzdolnił do wytrwania w godzinie pokuszenia1291, a jeżeli upadniemy, byśmy zostali podniesieni i wyleczeni z pokusy1292 oraz byśmy mogli ją wykorzystać w uświęcony sposób oraz obrócić ku pożytkowi1293; aby nasze uświęcenie i zbawienie mogły być udoskonalone1294, Szatan zdeptany pod naszymi stopami1295, a my całkiem wyzwoleni od grzechu, pokusy i wszelkiego zła na wieki1296.

196. Czego uczy nas zakończenie Modlitwy Pańskiej?

Zakończenie Modlitwy Pańskiej (które brzmi: „albowiem twoje jest królestwo i moc, i chwała na wieki wieków, amen”1297) uczy nas, żebyśmy popierali nasze prośby argumentami1298, które powinny pochodzić nie z naszej własnej wewnętrznej godności ani godności innej istoty stworzonej, ale od Boga1299; a także by dołączać do naszych modlitw uwielbienie1300, przypisując tylko Bogu wieczną suwerenność, wszechmoc i wspaniałą doskonałość1301. Mając to na uwadze, ponieważ on jest zdolny i chętny do tego, by nam pomóc1302, my również przez wiarę mamy odwagę błagać go, żeby to zrobił1303, i w spokoju polegać na nim, że spełni nasze prośby1304. Żeby potwierdzić nasze pragnienie i pewność, mówimy: „amen”1305. QPAQMKW

Gdańsk	Parafia Trójcy Świętej	Strona	Facebook
Kraków	Parafia Chrystusa Zbawiciela	Strona	Facebook
Warszawa	Parafia Kościoła Dobrego Pasterza	Strona	Facebook
Warszawa	Parafia Odkupiciela	Strona	Facebook

KościółEwangelicko-Prezbiteriański