Kościół
Ewangelicko-Prezbiteriański

Kontakt e-mail: prezbiterianie@gmail.com
Facebook • Wikipedia

Zapraszamy do odwiedzenia stron naszych parafii:
Gdańsk Parafia Trójcy Świętej Strona Facebook
Kraków Parafia Chrystusa Zbawiciela Strona Facebook
Warszawa Parafia Kościoła Dobrego Pasterza Strona Facebook
Warszawa Parafia Odkupiciela Strona Facebook

Strona w przygotowaniu....
Dokumenty Kościoła Ewangelicko-Prezbiteriańskiego

Mały katechizm westmisterski

Mały katechizm. Tłumaczenie: Filip Sylwestrowicz. [w:] Westminsterskie wyznanie wiary oraz Mały i Duży katechizm Wydawnictwo MW. Kraków 2023. Podstawa przekładu: John R. Bower (red.), The Smaller Catechism: A Critical Text and Introduction, w przygotowaniu do publikacji, udostępniony dzięki uprzejmości Johna R. Bowera.



1. Co jest najważniejszym celem człowieka?

Najważniejszym celem człowieka jest uwielbienie Boga1 i radowanie się nim na wieki2.

2. Jaką regułę dał Bóg, aby wskazać nam, jak mamy go uwielbiać i radować się nim?

Słowo Boże zawarte w Pismach Starego i Nowego Testamentu3 jest jedyną regułą, która wskazuje nam, jak mamy uwielbiać Boga i radować się nim4.

3. Czego przede wszystkim uczą Pisma?

Pisma uczą przede wszystkim tego, w co człowiek powinien wierzyć odnośnie do Boga oraz jaką powinność Bóg nakłada na człowieka5.

4. Kim jest Bóg?

Bóg jest duchem6, nieskończonym7 i wiecznym8, niezmiennym9 w swoim bycie10, mądrości11, mocy12, świętości13, sprawiedliwości, dobroci i prawdzie14.

5. Czy jest więcej niż jeden Bóg?

Istnieje tylko jeden, żywy i prawdziwy Bóg15.

6. Ile jest osób Boskich?

Są trzy osoby Boskie — Ojciec, Syn i Duch Święty; te trzy osoby są jednym Bogiem, są tej samej istoty, równe w mocy i chwale16.

7. Czym są Boże zrządzenia?

Boże zrządzenia to jego wieczny cel zgodny z zamysłem jego woli, w którym dla swojej własnej chwały ustanowił uprzednio wszystko, co się wydarza17.

8. Jak Bóg wykonuje swoje zrządzenia?

Bóg wykonuje swoje zrządzenia w dziełach stworzenia i opatrzności.

9. Czym jest dzieło stworzenia?

Dziełem stworzenia jest to, że Bóg uczynił wszystkie rzeczy z niczego, słowem swojej mocy, w ciągu sześciu dni i wszystko uczynił bardzo dobrym18.

10. Jak Bóg stworzył człowieka?

Bóg stworzył człowieka jako mężczyznę i kobietę, na swój obraz w wiedzy, sprawiedliwości i świętości oraz posiadającego władzę nad stworzeniami19.

11. Czym są dzieła opatrzności Bożej?

Dziełami opatrzności Bożej są: jego najświętsze20, najmądrzejsze21 i najpotężniejsze zachowywanie22 jego stworzeń oraz zarządzanie nimi i wszystkimi ich czynami23.

12. Jakiego szczególnego dzieła opatrzności dokonał Bóg względem człowieka w stanie, w którym został on stworzony?

Kiedy Bóg stworzył człowieka, wtedy wszedł z nim w przymierze życia, którego warunkiem było doskonałe posłuszeństwo; zakazał mu tym samym spożywania z drzewa poznania dobra i zła pod groźbą śmierci24.

13. Czy nasi pierwsi rodzice wytrwali w stanie, w którym zostali stworzeni?

Nasi pierwsi rodzice, zdani na wolność swojej woli, odpadli ze stanu, w którym zostali stworzeni, grzesząc przeciwko Bogu25.

14. Czym jest grzech?

Grzechem jest wszelkie niepodporządkowanie się lub przestąpienie Bożego prawa26.

15. Co było grzechem, z powodu którego nasi pierwsi rodzice odpadli ze stanu, w którym zostali stworzeni?

Grzechem, z powodu którego nasi rodzice odpadli ze stanu, w którym zostali stworzeni, było zjedzenie zakazanego owocu27.

16. Czy cała ludzkość upadła w pierwszym występku Adama?

Przymierze zawarte z Adamem dotyczyło nie tylko jego samego, ale i wszystkich jego potomków. Cała ludzkość pochodząca od Adama w wyniku zwyczajnego poczęcia zgrzeszyła w nim i upadła wraz z nim w jego pierwszym występku28.

17. Jaki stan upadek sprowadził na ludzkość?

Upadek sprowadził na ludzkość stan grzechu i niedoli29.

18. Co składa się na grzeszność stanu, w którym znalazł się człowiek po upadku?

Na grzeszność stanu, w którym znalazł się człowiek po upadku, składają się: wina za pierwszy grzech Adama, brak pierwotnej sprawiedliwości i zepsucie jego całej natury — co powszechnie nazywa się grzechem pierworodnym; a także wszystkie aktualne występki, które biorą się z niego30.

19. Na czym polega niedola stanu, w którym znalazła się ludzkość w wyniku upadku?

Cała ludzkość w wyniku upadku utraciła społeczność z Bogiem31, jest objęta Bożym gniewem oraz klątwą32 i w ten sposób podlega wszystkim niedolom życia doczesnego, samej śmierci oraz wiecznym cierpieniom w piekle33.

20. Czy Bóg pozostawił całą ludzkość, aby przepadła w stanie grzechu i niedoli?

Bóg, kierując się jedynie swoim upodobaniem, od wieczności wybrał niektórych do życia wiecznego34, zawarł przymierze łaski, aby uratować ich ze stanu grzechu i niedoli oraz doprowadzić ich do stanu zbawienia przez Odkupiciela35.

21. Kto jest Odkupicielem Bożych wybranych?

Jedynym Odkupicielem Bożych wybranych jest Pan Jezus Chrystus36, który, będąc odwiecznym Synem Bożym, stał się człowiekiem37 i tak był, jak i pozostaje Bogiem i człowiekiem w dwóch odrębnych naturach oraz w jednej osobie, na zawsze38.

22. W jaki sposób Chrystus, będąc Synem Bożym, stał się człowiekiem?

Chrystus Syn Boży stał się człowiekiem poprzez to, że przyjął prawdziwe ciało39 i duszę rozumną40, został poczęty z mocy Ducha Świętego w łonie Marii Dziewicy, z niej zrodzony41, ale jednak bez grzechu42.

23. Jakie urzędy pełni Chrystus jako nasz Odkupiciel?

Chrystus jako nasz Odkupiciel pełni urzędy Proroka, Kapłana i Króla, zarówno w stanie swojego uniżenia, jak i wywyższenia43.

24. W jaki sposób Chrystus pełni urząd Proroka?

Chrystus pełni urząd Proroka poprzez objawianie nam przez swoje Słowo i Ducha woli Bożej dla naszego zbawienia44.

25. Jak Chrystus pełni urząd Kapłana?

Chrystus pełni urząd Kapłana poprzez jednorazowe ofiarowanie siebie samego jako ofiarę, aby zadośćuczynić Bożej sprawiedliwości45 i pojednać nas z Bogiem46, oraz poprzez ciągłe wstawiennictwo za nami47.

26. W jaki sposób Chrystus pełni urząd Króla?

Chrystus pełni urząd Króla poprzez poddawanie nas sobie48, rządzenie nami49, bronienie nas50 oraz powstrzymywanie i podbijanie wszystkich swoich i naszych wrogów51.

27. Co składa się na stan uniżenia Chrystusa?

Na stan uniżenia Chrystusa składają się jego zrodzenie, i to w ukorzeniu52 i w podległości prawu53, doświadczenie niedoli życia doczesnego54, gniewu Boga55 i przeklętej śmierci na krzyżu56 oraz bycie pogrzebanym57 i pozostawanie przez pewien czas w mocy śmierci58.

28. Co składa się na stan wywyższenia Chrystusa?

Na stan wywyższenia Chrystusa składają się jego powstanie trzeciego dnia z martwych59, wniebowstąpienie60, zasiadanie po prawicy Boga Ojca61 oraz powtórne przyjście, aby sądzić świat w dniu ostatecznym62.

29. W jaki sposób zostajemy uczestnikami odkupienia nabytego przez Chrystusa?

Stajemy się uczestnikami odkupienia nabytego przez Chrystusa, kiedy zostaje ono w sposób skuteczny zastosowane wobec nas63 przez jego Ducha Świętego64.

30. W jaki sposób Duch stosuje wobec nas odkupienie nabyte przez Chrystusa?

Duch stosuje wobec nas odkupienie nabyte przez Chrystusa, wzbudzając w nas wiarę65 i w ten sposób jednocząc nas z Chrystusem za sprawą naszego skutecznego powołania66.

31. Czym jest skuteczne powołanie?

Skuteczne powołanie jest dziełem Ducha Bożego67, w którym przekonuje nas o naszym grzechu i niedoli68, oświeca nasze umysły w poznaniu Chrystusa69 i odnawia wolę70 oraz tym sposobem przekonuje nas i uzdalnia do przyjęcia Jezusa Chrystusa, który jest nam dobrowolnie dany w Ewangelii71.

32. W jakich dobrodziejstwach mają udział w życiu doczesnym ludzie, którzy zostali skutecznie powołani?

Ludzie, którzy zostali skutecznie powołani, mają w życiu doczesnym udział w usprawiedliwieniu72, usynowieniu73 i uświęceniu oraz w innych dobrodziejstwach, które towarzyszą im w tym życiu lub wynikają z nich74.

33. Czym jest usprawiedliwienie?

Usprawiedliwienie jest aktem dobrowolnej łaski Boga, w którym odpuszcza wszystkie nasze grzechy75 i przyjmuje nas jako sprawiedliwych w swoich oczach76. Czyni to tylko ze względu na sprawiedliwość Chrystusa, która jest nam przypisana77 oraz przyjęta przez nas wyłącznie przez wiarę78.

34. Czym jest usynowienie?

Usynowienie jest aktem dobrowolnej łaski Bożej79, w którym zostajemy zaliczeni do grona synów Bożych oraz zostaje nam dane prawo do wszystkich przywilejów z tym związanych80.

35. Czym jest uświęcenie?

Uświęcenie jest dziełem dobrowolnej łaski Bożej81, w którym jesteśmy odnawiani w całej naszej osobie na obraz Boży82 oraz uzdalniani, żeby coraz bardziej umierać dla grzechu i żyć dla sprawiedliwości83.

36. Jakie dobrodziejstwa w życiu doczesnym towarzyszą lub wynikają z usprawiedliwienia, usynowienia i uświęcenia?

Dobrodziejstwami, które w życiu doczesnym towarzyszą lub wynikają z usprawiedliwienia, usynowienia i uświęcenia, są: pewność Bożej miłości, pokój sumienia84, radość w Duchu Świętym85, wzrastanie łaski86 oraz wytrwanie w niej do końca87.

37. Jakie błogosławieństwa otrzymują wierzący od Chrystusa w momencie śmierci?

Dusze wierzących w momencie śmierci stają się doskonałe w świętości88 i przechodzą natychmiast do chwały89. Natomiast ich ciała wciąż są zjednoczone z Chrystusem90 i spoczywają w grobach91 aż do zmartwychwstania92.

38. Jakie błogosławieństwa otrzymują wierzący od Chrystusa w momencie zmartwychwstania?

W momencie zmartwychwstania wierzący zostaną wzbudzeni w chwale93 i otwarcie uznani oraz uniewinnieni w dniu sądu94, a także otrzymają doskonałe błogosławieństwo polegające na pełnym cieszeniu się Bogiem95 na wieki96. QPAQPrawo Boże i Dziesięć przykazań

39. Jaka jest powinność, którą Bóg nałożył na człowieka?

Powinnością, którą Bóg nałożył na człowieka, jest posłuszeństwo jego objawionej woli97.

40. Co Bóg na początku objawił człowiekowi jako regułę posłuszeństwa?

Regułą posłuszeństwa, którą Bóg na początku objawił człowiekowi, było prawo moralne98.

41. Gdzie jest podsumowane prawo moralne?

Prawo moralne jest podsumowane w Dziesięciu przykazaniach99.

42. Co jest podsumowaniem Dziesięciu przykazań?

Podsumowaniem Dziesięciu przykazań jest miłować Pana Boga naszego całym naszym sercem, całą naszą duszą i całym naszym umysłem, a naszego bliźniego jak siebie samych100.

43. Co jest wstępem do Dziesięciu przykazań?

Wstępem do Dziesięciu przykazań są następujące słowa: „Jam jest Pan, Bóg twój, który cię wyprowadził z ziemi egipskiej, z domu niewoli”101.

44. Czego uczy nas wstęp do Dziesięciu przykazań?

Wstęp do Dziesięciu przykazań uczy nas, że ponieważ Bóg jest Panem i naszym Bogiem oraz Odkupicielem, wobec tego mamy obowiązek przestrzegać wszystkich jego przykazań102.

45. Jak brzmi pierwsze przykazanie?

Pierwsze przykazanie brzmi: „Nie będziesz miał innych bogów obok mnie”103.

46. Czego wymaga pierwsze przykazanie?

Pierwsze przykazanie wymaga od nas, żebyśmy poznali oraz uznali Boga jako świętego i prawdziwego Boga oraz jako naszego Boga104, a także oddawania mu zgodnie z tym czci i uwielbienia105.

47. Czego zakazuje pierwsze przykazanie?

Pierwsze przykazanie zakazuje zaprzeczania106, że prawdziwy Bóg jest Bogiem oraz naszym Bogiem107, zaniechania oddawania mu czci lub chwały jako takiemu108, a także oddawania czci i chwały należnych wyłącznie jemu komukolwiek innemu109.

48. Czego w szczególny sposób uczą nas słowa „obok mnie” w pierwszym przykazaniu?

Słowa „obok mnie” w pierwszym przykazaniu uczą nas, że Bóg, który wszystko widzi, zwraca uwagę na grzech wyznawania innych bogów i darzy go wielką niechęcią110.

49. Jak brzmi drugie przykazanie?

Drugie przykazanie brzmi: „Nie czyń sobie podobizny rzeźbionej czegokolwiek, co jest na niebie w górze, i na ziemi w dole, i tego, co jest w wodzie pod ziemią. Nie będziesz się im kłaniał i nie będziesz im służył, gdyż Ja Pan, Bóg twój, jestem Bogiem zazdrosnym, który karze winę ojców na synach do trzeciego i czwartego pokolenia tych, którzy mnie nienawidzą. A okazuję łaskę do tysiącznego pokolenia tym, którzy mnie miłują i przestrzegają moich przykazań”111.

50. Czego wymaga drugie przykazanie?

Drugie przykazanie wymaga przyjmowania, przestrzegania i zachowywania w czystości i w pełni wszelkiego religijnego kultu oraz wszystkich ustanowień, które Bóg wskazał w swoim Słowie112.

51. Czego zakazuje drugie przykazanie?

Drugie przykazanie zakazuje czczenia Boga za pośrednictwem obrazów113 lub w jakikolwiek inny sposób niewskazany w jego Słowie114.

52. Jakie uzasadnienia są dołączone do drugiego przykazania?

Uzasadnieniami dołączonymi do drugiego przykazania jest to, że Bóg jest suwerenny nad nami115, jesteśmy jego własnością116, oraz żarliwość, którą żywi wobec swojego kultu117.

53. Jak brzmi trzecie przykazanie?

Trzecie przykazanie brzmi: „Nie nadużywaj imienia Pana, Boga twojego, gdyż Pan nie zostawi bez kary tego, który nadużywa imienia jego”118.

54. Czego wymaga trzecie przykazanie?

Trzecie przykazanie wymaga świętego i pełnego czci odnoszenia się do Bożych imion119, tytułów120, atrybutów121, ustanowień122, Słowa123 i dzieł124.

55. Czego zakazuje trzecie przykazanie?

Trzecie przykazanie zakazuje wszelkiego bezczeszczenia i nadużywania czegokolwiek, w czym Bóg się objawia125.

56. Jakie uzasadnienie jest dołączone do trzeciego przykazania?

Uzasadnieniem dołączonym do trzeciego przykazania jest to, że chociaż ci, którzy je łamią, mogą uniknąć ludzkiej kary, to Bóg nie pozwoli im umknąć swojemu sprawiedliwemu sądowi126.

57. Jak brzmi czwarte przykazanie?

Czwarte przykazanie brzmi: „Pamiętaj o dniu szabatu, aby go święcić. Sześć dni będziesz pracował i wykonywał wszelką swoją pracę, ale siódmego dnia jest szabat Pana, Boga twego: Nie będziesz wykonywał żadnej pracy ani ty, ani twój syn, ani twoja córka, ani twój sługa, ani twoja służebnica, ani twoje bydło, ani obcy przybysz, który mieszka w twoich bramach. Gdyż w sześciu dniach uczynił Pan niebo i ziemię, morze i wszystko, co w nich jest, a siódmego dnia odpoczął. Dlatego Pan pobłogosławił dzień szabatu i poświęcił go”127.

58. Czego wymaga czwarte przykazanie?

Czwarte przykazanie wymaga święcenia wszystkich ustalonych czasów, które Bóg wyznaczył do tego w swoim Słowie, a konkretnie jednego pełnego dnia spośród siedmiu, aby był dla niego świętym szabatem128.

59. Który spośród siedmiu dni wyznaczył Bóg, żeby był cotygodniowym szabatem?

Od założenia świata do zmartwychwstania Chrystusa Bóg wyznaczył siódmy dzień, aby był cotygodniowym szabatem, a potem pierwszy dzień, i tak pozostanie już do końca świata. Dzień ten jest chrześcijańskim szabatem129.

60. W jaki sposób należy święcić szabat?

Szabat należy święcić poprzez święty odpoczynek przez cały dzień130, nawet od takich świeckich zajęć i rozrywek, które są stosowne w inne dni131. A także poprzez spędzanie całego dnia na publicznym i prywatnym praktykowaniu kultu Bożego132, z wyjątkiem tego czasu, który trzeba poświęcić na zajęcia wynikające z konieczności i miłosierdzia133.

61. Czego zakazuje czwarte przykazanie?

Czwarte przykazanie zakazuje zaniechania lub niedbałego wykonywania wymaganych powinności134 oraz bezczeszczenia tego dnia przez próżniactwo135, czynienie rzeczy, które same w sobie są grzeszne136, lub poprzez zbyteczne myśli, słowa i czyny poświęcone świeckim zajęciom i rozrywkom137.

62. Jakie uzasadnienia są dołączone do czwartego przykazania?

Uzasadnieniami dołączonymi do czwartego przykazania jest to, że Bóg pozwolił nam pracować przez sześć dni138, oraz to, iż ogłosił siódmy dzień swoją szczególną własnością, a także jego własny przykład i pobłogosławienie przez niego dnia szabatu139.

63. Jak brzmi piąte przykazanie?

Piąte przykazanie brzmi: „Czcij ojca swego i matkę swoją, aby długo trwały twoje dni w ziemi, którą Pan, Bóg twój, da tobie”140.

64. Czego wymaga piąte przykazanie?

Piąte przykazanie wymaga okazywania szacunku oraz wypełniania obowiązków, które każdy człowiek ma zgodnie ze swoją pozycją i relacjami z innymi jako ich przełożony141, podwładny142 lub im równy143.

65. Czego zakazuje piąte przykazanie?

Piąte przykazanie zakazuje sprzeciwiania się przez zaniedbanie lub czyn szacunkowi oraz powinnościom, które każdy człowiek ma zgodnie ze swoją pozycją oraz relacjami z innymi144.

66. Jakie uzasadnienie jest dołączone dla piątego przykazania?

Uzasadnieniem dołączonym do piątego przykazania jest obietnica długiego życia i pomyślności dla wszystkich, którzy go przestrzegają (tak długo, jak ich pomyślność będzie przynosiła chwałę Bogu i służyła ich dobru)145.

67. Jak brzmi szóste przykazanie?

Szóste przykazanie brzmi: „Nie zabijaj”146.

68. Czego wymaga szóste przykazanie?

Szóste przykazanie wymaga podejmowania wszystkich stosownych starań, aby zachować zarówno własne życie147, jak i życie innych ludzi148.

69. Czego zakazuje szóste przykazanie?

Szóste przykazanie zakazuje odbierania sobie życia lub niesprawiedliwego odbierania życia bliźniemu oraz wszystkich rzeczy prowadzących do tego149.

70. Jak brzmi siódme przykazanie?

Siódme przykazanie brzmi: „Nie cudzołóż”150.

71. Czego wymaga siódme przykazanie?

Siódme przykazanie wymaga zachowywania czystości, tak naszej, jak i naszego bliźniego, w sercu, mowie i postępowaniu151.

72. Czego zakazuje siódme przykazanie?

Siódme przykazanie zakazuje wszystkich nieczystych myśli, słów i czynów152.

73. Jak brzmi ósme przykazanie?

Ósme przykazanie brzmi: „Nie kradnij”153.

74. Czego wymaga ósme przykazanie?

Ósme przykazanie wymaga stosownego pozyskiwania i po- mnażania dobra i majętności zarówno własnej, jak i innych ludzi154.

75. Czego zakazuje ósme przykazanie?

Ósme przykazanie zakazuje wszystkiego, co niesprawiedliwie umniejsza lub może umniejszyć dobra i majętność tak naszą, jak i naszego bliźniego155.

76. Jak brzmi dziewiąte przykazanie?

Dziewiąte przykazanie brzmi: „Nie mów fałszywego świadectwa przeciw bliźniemu swemu”156.

77. Czego wymaga dziewiąte przykazanie?

Dziewiąte przykazanie wymaga zachowywania i propagowania prawdy między ludźmi157 oraz dobrego imienia, tak naszego, jak i naszego bliźniego158, w szczególności kiedy występujemy jako świadkowie159.

78. Czego zakazuje dziewiąte przykazanie?

Dziewiąte przykazanie zakazuje wszystkiego, co jest szkodliwe dla prawdy oraz godzące w dobre imię nasze lub naszego bliźniego160.

79. Jak brzmi dziesiąte przykazanie?

Dziesiąte przykazanie brzmi: „Nie pożądaj domu bliźniego swego, nie pożądaj żony bliźniego swego ani jego sługi, ani jego służebnicy, ani jego wołu, ani jego osła, ani żadnej rzeczy, która należy do bliźniego twego”161.

80. Czego wymaga dziesiąte przykazanie?

Dziesiąte przykazanie wymaga całkowitego zadowolenia z naszej własnej sytuacji162 oraz właściwego i przychylnego nastawienia naszego ducha wobec naszego bliźniego i wszystkiego, co jest jego163.

81. Czego zakazuje dziesiąte przykazanie?

Dziesiąte przykazanie zakazuje wszelkiego niezadowolenia ze swojej sytuacji164, zazdrości oraz ubolewania spowodowanego dobrobytem naszego bliźniego165 oraz wszystkich nieuporządkowanych pobudek i pragnień skierowanych ku temu, co jest jego166.

82. Czy jakikolwiek człowiek jest zdolny doskonale wypełnić Boże przykazania?

Żaden człowiek od upadku nie jest zdolny wypełniać doskonale w tym życiu przykazań Bożych167, ale wszyscy codziennie je przestępują myślą, słowem i uczynkiem168.

83. Czy wszystkie występki przeciw prawu są równie odrażające?

Niektóre grzechy same w sobie oraz ze względu na okoliczności pogarszające je są w oczach Bożych bardziej odrażające niż pozostałe169.

84. Na jaką karę zasługuje każdy grzech?

Każdy grzech zasługuje na Boży gniew i przekleństwo, zarówno w tym życiu, jak i w przyszłym170.

85. Czego Bóg wymaga od nas, abyśmy mogli uciec przed jego gniewem i przekleństwem, które ciążą na nas z powodu grzechu?

Abyśmy mogli uciec przed gniewem i przekleństwem Bożym, które ciążą na nas z powodu grzechu, Bóg wymaga od nas wiary w Jezusa Chrystusa i nawrócenia ku życiu171, którym towarzyszy pilne korzystanie ze wszystkich zewnętrznych środków, przez które Chrystus przekazuje nam dobrodziejstwa odkupienia172.

86. Czym jest wiara w Jezusa Chrystusa?

Wiara w Jezusa Chrystusa jest zbawienną łaską173, która polega na tym, że przyjmujemy go i polegamy tylko na nim co do zbawienia, zgodnie z tym, jak jest nam dany w Ewangelii174.

87. Czym jest nawrócenie ku życiu?

Nawrócenie ku życiu jest zbawienną łaską175, która polega na tym, że grzesznik kierowany prawdziwą świadomością swojego grzechu176 oraz zrozumieniem miłosierdzia Bożego w Chrystusie177 z żalem i nienawiścią do swojego grzechu odwraca się od niego ku Bogu178 z zamiarem i staraniem o nowe posłuszeństwo179.

88. Czym są zewnętrzne środki, przez które Chrystus przekazuje nam dobrodziejstwa odkupienia?

Zewnętrznymi i zwyczajnymi środkami, przez które Chrystus przekazuje nam dobrodziejstwa odkupienia, są jego ustanowienia, a zwłaszcza Słowo, sakramenty i modlitwa. Wszystkie one są dla wybranych skuteczne ku zbawieniu180.

89. W jaki sposób Słowo jest skuteczne dla naszego zbawienia?

Duch Boży sprawia, że czytanie oraz w szczególności zwiastowanie Słowa jest skutecznym środkiem, poprzez który grzesznicy są przekonywani i nawracani, a także budowani w świętości i pocieszeniu, przez wiarę, ku zbawieniu181.

90. W jaki sposób Słowo powinno być czytane i słuchane, żeby mogło stać się skuteczne ku zbawieniu?

Aby Słowo mogło stać się skuteczne ku zbawieniu, musimy podchodzić do niego z pilnością182, odpowiednim przygotowaniem183 i modlitwą184, przyjmując je z wiarą i miłością185, przechowując je w sercu186 i stosując w naszym życiu187.

91. W jaki sposób sakramenty stają się skutecznymi środkami zbawienia?

Sakramenty stają się skutecznymi środkami zbawienia nie z powodu mocy, którą mają same w sobie albo którą ma ten, który ich udziela, ale tylko dzięki błogosławieństwu Chrystusa188 oraz działaniu jego Ducha w tych, którzy przyjmują je przez wiarę189.

92. Czym jest sakrament?

Sakrament jest świętym ustanowieniem Chrystusa, w którym przez namacalne znaki Chrystus oraz dobrodziejstwa nowego przymierza są przedstawione, zapieczętowane i zastosowane wobec wierzących190.

93. Jakie są sakramenty Nowego Testamentu?

Sakramentami Nowego Testamentu są chrzest191 i Wieczerza Pańska192.

94. Czym jest chrzest?

Chrzest jest sakramentem, w którym obmycie wodą w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego193 oznacza i przypieczętowuje nasze wszczepienie w Chrystusa oraz uczestnictwo w dobrodziejstwach przymierza łaski i nasze zobowiązanie, żeby należeć do Pana194.

95. Komu należy udzielać chrztu?

Chrzest nie powinien być udzielany nikomu, kto nie należy do widzialnego Kościoła, zanim nie wyzna on wiary w Chrystusa i posłuszeństwa jemu195. Jednak niemowlęta członków widzialnego Kościoła powinny zostać ochrzczone196.

96. Czym jest Wieczerza Pańska?

Wieczerza Pańska jest sakramentem, w którym, poprzez rozdzielanie i przyjmowanie chleba i wina zgodnie z ustanowieniem Chrystusa, przedstawiona jest jego śmierć. Ci, którzy przyjmują godnie ten sakrament, stają się — nie w cielesny i zmysłowy sposób, ale raczej przez wiarę — uczestnikami ciała i krwi Chrystusa wraz ze wszystkimi jego dobrodziejstwami ku ich duchowemu posileniu i wzrostowi w łasce197.

97. Co jest wymagane, aby godnie przyjąć Wieczerzę Pańską?

Od tych, którzy chcą godnie przystąpić do Wieczerzy Pańskiej, wymaga się, żeby badali siebie samych, swoją wiedzę, żeby rozróżniać ciało Pana198; swoją wiarę, by się nim karmić199; swoje nawrócenie200, miłość201, nowe posłuszeństwo202; w przeciwnym razie, jeżeliby przystępowali niegodnie, jedliby i pili własny sąd203.

98. Czym jest modlitwa?

Modlitwa jest ofiarowaniem naszych pragnień Bogu204 prosząc o rzeczy zgodne z jego wolą205, w imieniu Chrystusa206, któremu towarzyszą wyznawanie naszych grzechów207, oraz wspominanie z wdzięcznością jego łask208.

99. Jaką regułę dał nam Bóg, aby kierowała nami w modlitwie?

Całe Słowo Boże jest pożyteczne, żeby kierować nami w modlitwie209. Jednak szczególną regułą kierującą nami jest ten wzór modlitwy, którego Chrystus nauczył swoich uczniów, powszechnie nazywany Modlitwą Pańską210.

100. Czego uczy nas wstęp do Modlitwy Pańskiej?

Wstęp do Modlitwy Pańskiej (który brzmi: „Ojcze nasz, któryś jest w niebie”211) uczy nas, żebyśmy zbliżali się do Boga pełni świętej czci i pewności, tak jak dzieci do ojca, który może i chce nam pomóc212, oraz tego, że powinniśmy się modlić z innymi i za innych213.

101. O co modlimy się w pierwszej prośbie?

W pierwszej prośbie (która brzmi: „święć się imię twoje”214) modlimy się, żeby Bóg uzdolnił nas oraz innych ludzi, abyśmy go uwielbiali we wszystkich rzeczach, przez które objawia nam siebie215, oraz żeby rozporządzał wszystkimi rzeczami dla swojej chwały216.

102. O co modlimy się w drugiej prośbie?

W drugiej prośbie (która brzmi: „przyjdź królestwo twoje”217) modlimy się, żeby królestwo Szatana zostało zniszczone218 oraz żeby królestwo łaski mogło się rozprzestrzeniać219, żebyśmy my sami oraz inni mogli być przyprowadzeni do niego i zachowani w nim220, oraz żeby przyjście królestwa chwały zostało przyśpieszone221.

103. O co modlimy się w trzeciej prośbie?

W trzeciej prośbie (która brzmi: „bądź wola twoja jako w niebie, tak i na ziemi”222) modlimy się, żeby Bóg w swojej łasce uczynił nas zdolnymi i chętnymi do poznania, posłuszeństwa i poddawania się jego woli we wszystkich rzeczach223, tak jak to czynią aniołowie w niebie224.

104. O co modlimy się w czwartej prośbie?

W czwartej prośbie (która brzmi: „chleba naszego powszedniego daj nam dzisiaj”225) modlimy się, żebyśmy jako dobrowolny dar Boży mogli otrzymać odpowiedni udział w dobrach doczesnych oraz cieszyli się wraz z nimi Bożym błogosławieństwem226.

105. O co modlimy się w piątej prośbie?

W piątej prośbie (która brzmi: „i odpuść nam nasze winy, jako i my odpuszczamy naszym winowajcom”227) modlimy się, żeby Bóg przez wzgląd na Chrystusa dobrowolnie odpuścił nam wszystkie nasze grzechy228; do proszenia o to jesteśmy zachęcani tym bardziej, że dzięki jego łasce stajemy się zdolni z całego serca przebaczać innym229.

106. O co modlimy się w szóstej prośbie?

W szóstej prośbie (która brzmi: „i nie wódź nas na pokuszenie, ale nas zbaw ode złego”230) modlimy się, żeby Bóg albo zachował nas od kuszenia do grzechu231, albo wspomógł nas i wybawił, kiedy jesteśmy kuszeni232.

107. Czego uczy nas zakończenie Modlitwy Pańskiej?

Zakończenie Modlitwy Pańskiej (które brzmi: „albowiem twoje jest królestwo i moc, i chwała na wieki wieków, amen”233) uczy nas, żebyśmy znajdowali zachętę do modlitwy tylko u Boga234 oraz żebyśmy w naszych modlitwach wielbili go, przypisując mu królestwo, moc i chwałę235. Ponadto jako świadectwo naszego pragnienia i pewności bycia wysłuchanymi mówimy: „amen”236.